E-learning na stałe wszedł do katalogu sposobów nauczania, zwłaszcza na uczelniach wyższych. Na Tallińskim Uniwersytecie Technologicznym platformy, narzędzia i aplikacje e-learningowe wykorzystywane są do prowadzenia zajęć lub jako sposób łatwej wymiany materiałów dydaktycznych.
W październiku, w ramach stypendium Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych Estonii oraz estońskiej rządowej Fundacji Archimedes, miałam możliwość uczestniczyć w badaniach naukowych i prowadzić oraz hospitować zajęcia w Tallińskim Uniwersytecie Technicznym (TalTech). W związku z tym, że moje badania aktualnie skupiają się na nowych metodach kształcenia i zastosowaniu e-learningu w dydaktyce szkół wyższych, uczestniczyłam w zajęciach prowadzonych w TalTech, ale także poprowadziłam seminaria dla pracowników naukowych oraz działu public relations. Dodatkowo przeprowadziłam m.in. wywiady wśród wykładowców dotyczące stosowania IT w edukacji na poziomie uniwersyteckim.
Bardzo ważne w kształceniu w TalTech jest to, żeby wykładowcy posiadali doświadczenie zawodowe w zakresie nauczanych przez siebie przedmiotów. Podczas hospitacji zajęć w TalTech można się przekonać, że tematy wykładów i ćwiczeń skupiają się na zagadnieniach praktycznych (opartych na materiałach-studiach przypadków z konkretnych korporacji, w których pracowali lub nadal pracują nauczyciele akademiccy) przesyłanych studentom wcześniej na platformie e-learningowej.
Jak mówili wykładowcy TalTech, prowadzenie zajęć tylko w formie e-learningowej jest dość trudne w przypadku np. nauki programowania. Najtrudniejszy jest indywidualny kontakt ze studentami i przesyłanie im informacji zwrotnych, gdy grupa liczy np. 90 osób. E-learningowy system pracy wykorzystywany jest więc przez wykładowców bardzo zróżnicowanie. Na platformie e-learningowej podawane są np. linki do źródeł, informacje gdzie można pogłębić wiedzę na dany temat. Jednak blended learning (formuła mieszana – nauczanie e-learningowe wraz z kontaktem na zajęciach) daje możliwości zapoznania studentów z zasadami efektywnej współpracy grupowej, realnymi warunkami pracy np. w korporacjach.
E-learning wymaga znacznie więcej samodyscypliny i umiejętności zarządzania czasem niż klasyczne formy nauczania. Niektórzy naukowcy z TalTech uważają więc, że platformy e-learningowe służą wyłącznie do przesyłania materiałów dydaktycznych. Jednak większość wykładowców, z którymi rozmawiałam, uważa, że e-learning oznacza rozwijanie umiejętności samodzielnego myślenia, ale również podwyższanie umiejętności komunikatywnego pisania. Zdalny system nauczania sprawia, że studenci odważniej wyrażają swoje opinie, bez obawy o krytykę ze strony grupy. Wykładowcy TalTech akcentują, że studenci muszą zrozumieć nowe technologie, to część procesu nauczania.
Uczestnicząc w zajęciach dotyczących programowania mogłam zobaczyć, jak wygląda praca studentów w trakcie wykładów i ćwiczeń. Wykłady oparte są wyłącznie na dyskusjach pomiędzy prowadzącymi zajęcia a grupami studentów, których zadaniem jest opanowanie trudnej techniki programowania. Wcześniej (na platformie e-learningowej) prowadzący zamieszcza materiały teoretyczne (najczęściej są to skany trudno dostępnych publikacji), dodatkowo w trakcie zajęć wyświetla całość materiału na tablicy multimedialnej i omawia trudniejsze fragmenty zagadnień teoretycznych.
Często materiały teoretyczne są wzbogacane elementami gier, co znacząco ułatwia pracę. Lepiej, skuteczniej można tłumaczyć teorię, gdy przenosimy się np. na boisko. W trakcie pobytu w TalTech mogłam się przekonać, że problemy teoretyczne są przedstawiane np. w formie gry w krykieta. Przy czym każdy członek 4-5 osobowej grupy projektowej wcześniej zna swoją rolę w zespole.
Uzupełniając wiedzę na temat innowacyjnych metod prowadzenia zajęć możliwa była także wizyta w IT College, który od niedawna wchodzi w skład TalTech. Tam z kolei można zobaczyć w praktyce, jak efektywna jest nauka z wykorzystaniem wyłącznie nowych technologii. Wielu wykładowców w trakcie swoich zajęć wprowadza np. program Battle for Wesnoth (www.wesnoth.org) i elementy Second Life – OpenSimulator (www.opensimulator.org). Popularne jest także grupowe uzupełnianie Wikipedii oraz prowadzenie blogów ćwiczeniowych.
Przekonałam się także, że bardzo efektywnym i mało stresującym sposobem pracy w środowisku e-learningowym jest wykorzystywanie prezentacji video. Studenci przygotowują prezentacje w domu, nagrywają je i wysyłają do pozostałych członków grupy do ewaluacji. Jest to dużo mniej stresujący sposób pracy, niż klasyczne przedstawianie prezentacji na żywo przed całą grupą ćwiczeniową.
W trakcie pobytu w TalTech można było zauważyć, że studenci są bardzo otwarci, nie boją się wyzwań, aktywnie dyskutują, są obowiązkowi. Do efektywnej nauki on-line zachęcają ich także systemy odznak uzyskiwanych na platformie e-learningowej np. za terminowe uzupełnianie zadań. Wykorzystywane są również krzyżówki interaktywne, quizy, programy umożliwiające grupową pracę zdalną (w tym tak zwane tablice korkowe). Nauka w systemie e-learningu ma być atrakcyjna, urozmaicona wieloma aplikacjami i na bieżąco oceniana przez prowadzących zajęcia.
TalTech zapewnia pomoc nauczycielom w zakresie prowadzenia zajęć na platformach e-learningowych. Dodatkowo wszyscy wykładowcy systematycznie pogłębiają wiedzę na temat nowych metod kształcenia i aplikacji dydaktycznych. Kursy, organizowane przez uczelnię, odbywają się zdalnie, każdy z uczestników zdaje egzaminy na koniec danego cyklu kształcenia i przechodzi na kolejne poziomy szkoleń. Działania te przynoszą konkretne efekty. Większość wykładowców deklaruje wykorzystywanie nauczania w systemie e-learningu lub blended learningu. Dzięki temu uczelnia oferuje nowe, innowacyjne kierunki studiów, które nie wymagają stałej obecności studentów na klasycznych zajęciach. W planach TalTech znajdują się kursy otwarte dla wszystkich chętnych, ale także dla studentów i wykładowców. Jak uważają estońscy wykładowcy, kursy MOOC (szkolenia online otwarte dla nieograniczonej liczby uczestników) wydają się być przyszłością kształcenia zdalnego.
Profesor nadzwyczajny w Instytucie Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach UMCS. Specjalizuje się m.in. w public relations, ekonomice mediów, edukacji medialnej, ICT. Realizowała granty m.in. w ramach Norway Grants (FSS) – Norwegia i Islandia, European Centre for the Development of Vocational Training (Irlandia) i Europlanet's RI 2020 expert exchange (Grecja).
