Port Stare Miasto, czyli port promowy, w Tallinnie od lat obsługuje miliony pasażerów podróżujących głównie między stolicami Estonii i Helsinek. Obszar portu stopniowo jest zabudowywany, zmieniają się jego funkcje. Zwycięski projekt pracowni architektonicznej Zaha Hadid Architects jest pierwszym całościowym podejściem do tej części estońskiej stolicy.
Według źródeł historycznych, przed wiekami fale wzburzonego Bałtyku rozbijały się o tallińskie fortyfikacje – Bramę Morską i Basztę Grubą Małgorzatę. Współcześnie do basenów portowych jest kilkaset metrów, a za sprawą regularnego rozbudowywania i odsuwania, do nabrzeży, przy których cumują promy jest jeszcze dalej. Wzdłuż nabrzeży i wokół basenów portowych rozciąga się wielohektarowy obszar czekający na spójny plan zagospodarowania, wprowadzenia funkcji miejskich oraz połączenia z tkanką miejską.
Rozstrzygnięty pod koniec sierpnia konkurs jest początkiem wieloletniego, czteroetapowego projektu mającego na celu przebudowę obszaru portowego tak, by spełniał wspomniane wyżej cele i wprowadzał funkcje mieszkalne, biurowe i rekreacyjne. Realizacja planu pracowni Zaha Hadid Architects ma potrwać ponad dekadę, zakończy się do 2030 roku.
Realizacja projektu stworzy większą przestrzeń nowoczesnej postindustrialnej zabudowy – odnowiony port będzie komponował się z odnawianym od lat Kwartałem Rotermanna (dawne manufaktury). Z drugiej strony żeglarze (nowy projekt zakłada wydzielenie basenu na port jachtowy) i pasażerowie wpływający do Tallinna stracą kolejną część widoku na tallińskie Stare Miasto (już teraz firmy deweloperskie zabudowują działki przy alei Mere (Morskiej) rozdzielającej Stare Miasto i port). Nowa zabudowa pozostanie relatywnie niska, co uchroni charakterystyczną, będącą symbolem i niemal częścią tożsamości miasta, linię dachów i wież Starego Miasta widzianą z plaż w dzielnicy Pirita i miasteczku Viimsi.
Według jury konkursu, projekt „Stream City” („Miasto – Strumień”) wpasowuje się w scenerię miasta oraz łączy port z resztą jego centrum. Podkreślono także innowacyjność i praktyczność projektu. Według Valdo Kalma, prezesa spółki Port Tallinn i przewodniczącego jury, wartością projektu jest wyraźne zaznaczenie pieszych ścieżek i stworzenie zróżnicowanej i atrakcyjnych przestrzeni publicznych.
Inwestor, spółka Port Tallinn, liczy, że uda jej się otrzymać plan deweloperski jeszcze w tym roku. Po jego stworzeniu zwycięska pracownia architektoniczna rozpocznie prace nad szczegółowymi projektami.
Pierwsze zmiany dotkną Terminalu D, który już w przyszłym roku zostanie rozbudowany. Planowany jest także most, który przetnie Basen Admiralicji. Nowy terminal statków wycieczkowych, projektowany przez architektów z pracowni Salto AB, powstanie przy północnym nabrzeżu.
W składzie jury konkursowego znaleźli się: Valdo Kalm (prezes spółki Port Tallinn), Hele-Mai Metsal (dyrektor wydziału infrastruktury Portu Tallinn), Endrik Mänd (główny architekt miasta Tallinn), Peeter Pere (zastępca przewodniczącego Estońskiego Stowarzyszenia Architektów) oraz architekt Ülar Mark.
Pracownia Zaha Hadid Architects została stworzona przez światowej sławy iracko-brytyjską architektkę Zahę Hadid (1950-2016). Pracownia powstała w 1980 roku i zasłynęła odważnymi projektami, które odrzucały klasyczną formę i zastępowały ją ukośnymi liniami. Projekt talliński jest drugim pracowni w krajach bałtyckich: w 2008 roku w biurze Zaha Hadid Architects powstał projekt Muzeum Guggenheima w Wilnie, ale ten został zawieszony ze względu na nieprawidłowości związane z finansowaniem budowy.
Redaktor naczelny Przeglądu Bałtyckiego. Absolwent Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się Estonią, regionem Morza Bałtyckiego oraz Europą Środkową i Wschodnią. Prowadzi również portal estoński Eesti.pl.
