Wilno po raz pierwszy w źródłach pisanych wzmiankowane było 25 stycznia 1323 roku. 25 lipca to dzień św. Krzysztofa – patrona litewskiej stolicy. Te dwie ważne dla Wilna daty wybrane zostały na główne dni obchodów 700-lecia miasta. Jubileuszowe imprezy i wydarzenia będą się obywały przez cały rok.
Głównymi organizatorami obchodów urodzin litewskiej stolicy są wileński samorząd oraz oficjalna agencja rozwoju miasta Wilna Go Vilnius. Program jubileuszowy był intensywnie przygotowywany od 2021 roku i powstał we współpracy partnerami z różnych dziedzin – organizacjami z sektora publicznego oraz pozarządowego, twórcami kultury, przedstawicielami prywatnego biznesu, a także lokalną i międzynarodową społecznością. W przygotowanie programu włączyły się również urzędujące na Litwie przedstawicielstwa zagraniczne i ambasady. Organizatorzy liczą, że dzięki zaangażowaniu tak wielu osób i instytucji udało się stworzyć program, który przedstawi Wilno jako energiczne i otwarte miasto, niebojące się eksperymentować i przełamywać tradycji, a świąteczny nastrój będzie można poczuć w litewskiej stolicy przez cały rok.
Jako najważniejsze daty obchodów rocznicowych wybrano dwa dni – 25 stycznia, ponieważ tego dnia w 1323 roku Wilno po raz pierwszy zostało wspomniane w historycznych źródłach pisanych, oraz 25 lipca, dzień patrona litewskiej stolicy – św. Krzysztofa.
Choć Wilno jako datę swojego powstania przyjęło 25 stycznia 1323 roku, to osadnictwo w miejscu dzisiejszej litewskiej stolicy, istniało znacznie wcześniej. Odkrycia archeologiczne pokazują, że pierwsza osada powstała tu prawdopodobnie już we wczesnym średniowieczu. W XIV wieku wielki książę litewski Giedymin postanowił przenieść swoją siedzibę z Trok do Wilna. Niedługo później sporządził słynne listy, w których po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o Wilnie. Jeden z listów adresowany był do papieża Jana XXII – Giedymin zapewniał w nim, że planuje przyjąć chrześcijaństwo, ale także skarżył się na działalność krzyżaków. 25 stycznia 1323 roku Giedymin wystosował list do mieszkańców różnych europejskich miast, w którym zapraszał ich do osiedlania się w Wielkim Księstwie Litewskim, obiecując m.in. wolność wyznania czy zwolnienie z opłat celnych. To właśnie w tym liście po raz pierwszy pojawia się wzmianka o Wilnie. W 1330 roku miastu został nadany herb, przedstawiający idącego przez fale św. Krzysztofa, niosącego na barkach Dzieciątko Jezus.
Pełen program oraz szczegółowe informacje na temat jubileuszowych wydarzeń można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej obchodów – www.700vilnius.lt, a także w mediach społecznościowych. Strona internetowa dostępna jest również w języku polskim. Na stronie można nie tylko zapoznać się z kalendarzem wydarzeń, ale także przeczytać wileńskie legendy, dowiedzieć się o ważnych wydarzeniach z życia miasta na przestrzeni wieków czy udać się na wirtualny spacer po wileńskich obiektach. Ponadto, można także odbyć podróż po wielokulturowej wileńskiej kuchni różnych okresów i znaleźć przepisy na takie potrawy jak zrazy Nelsona, bigos jezuicki, pierogi Tyszkiewiczów, litwacki forszmak czy tort Stefania – obchody jubileuszowe włączyło się również wiele wileńskich kawiarni i restauracji, w których w 2023 roku będzie można skosztować historycznych wileńskich potraw odtworzonych na podstawie dawnych przepisów.
Główne wydarzenia jubileuszowe w dniach 25-29 stycznia 2023 r.
Podniesienie flag miejskich przy wileńskim ratuszu (25.01.2023)
25 stycznia obchody jubileuszowe oficjalne rozpoczną się uroczystym podniesienie flag miejskich z wizerunkiem św. Krzysztofa, patrona litewskiej stolicy, przy wileńskim ratuszu. Flagi zostaną podniesione przez zasłużonych wilnian reprezentujących różne grupy wiekowe. Uroczystość rozpocznie się o godzinie 11.30.
Dzień Wilna w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich (25.01.2023)
Pomiędzy godz. 11 a 14 w odbędą się zajęcia edukacyjne dla rodzin z dziećmi, tematycznie nawiązujące do innych wydarzeń odbywających się tego dnia w pałacu oraz w mieście.
Początek głównych uroczystości planowany jest na godzinę 16 – wówczas na dziedzińcu pałacu przy placu Katedralnym odbędzie się uroczyste odsłonięcie pomnika nazwanego Przykazania wielkiego księcia litewskiego Giedymina dla Wilna i Litwy (Lietuvos didžiojo kunigaikščio Gedimino priesakai Vilniui ir Lietuvai), którego autorem jest litewski rzeźbiarz Martynas Gaubas. Pomnik będzie prezentował fragmenty słynnych listów Giedymina, w których po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o Wilnie. Wydarzeniu będzie towarzyszyć także prezentacja najnowszego wydania listów Giedymina.
Wernisaż wystawy Świt miasta Giedymina. Najstarsza drewniana budowla Wilna i jej najbardziej unikatowe znaleziska, która przybliży historię obiektu, stojącego na zboczu Góry Zamkowej ponad 700 lat temu, odbędzie się o godzinie 17 w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich. Wystawę będzie można zobaczyć do 25 czerwca 2023 roku.
O godzinie 18 w pałacowych wnętrzach rozpocznie się uroczysty koncert muzyki barokowej w wykonaniu zespołu zespół Cappella Concertante Vilnense z udziałem dwóch solistek – Simony Liamo (sopran) oraz Nory Petročenko (mezzosopran). W programie m.in. dzieła Monteverdiego, Vivaldiego czy Händela.
Wstęp na wszystkie wydarzenia, poza odsłonięcia pomnika (wstęp wolny), za okazaniem okolicznościowych wejściówek.
Wernisaż wystawy Listy Giedymina w Wilnie (25.01.2023)
Tegoroczne urodziny Wilna będą rzadką okazją, aby zobaczyć jak wyglądały listy Wielkiego Księcia Litewskiego Giedymina z 1323 roku – w listach tych po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o litewskiej stolicy. Żaden z oryginalnych listów nie zachował się do naszych czasów – na wystawie prezentowany będzie m.in. odpis jednego z listów, sporządzony w Rydze wkrótce po jego otrzymaniu. Ekspozycję będzie można zobaczyć w znajdującej się na Górze Zamkowej Baszcie Giedymina.
Otwarcie wystawy rozpocznie się o godzinie 13, natomiast o godzinie 16.30 w baszcie odbędzie się uroczyste czytanie najnowszego wydania listów – teksty prezentować będę dyrektor Biblioteki Wróblewskich w Wilnie Sigitas Narbutas oraz aktor Vladas Bagdonas.
Wystawa potrwa do 27 sierpnia 2023 roku. 25 stycznia wstęp bezpłatny, w późniejszych dniach obowiązują płatne bilety.
Modlitwa za Wilno i wilnian w katedrze wileńskiej (25.01.2023)
Wszyscy, którzy chcą pomodlić się za Wilno i jego mieszkańców, mogą wziąć udział w uroczystej mszy świętej, celebrowanej specjalnie z okazji okrągłych urodzin miasta. Msza rozpocznie się o godzinie 17.30 w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Władysława znajdującej się na placu Katedralnym.
Seans krótkometrażowego filmu Eitvydasa Doškusa Tu było Wilno (25.01.2023)
W kinie Skalvija (A. Goštauto g. 2) odbędzie się specjalny pokaz filmu krótkometrażowego Eitvydasa Doškusa Tu było Wilno (Čia buvo Vilnius). Film w poetycki sposób przedstawia niepowtarzalny charakter Wilna oraz zachodzące w mieście zmiany, jednocześnie opierając się na klasycznym portrecie filmowym reżysera Almantasa Grikevičiusa Czas płynie przez miasto (Laikas eina per miestą), budując w ten sposób most czasu między filmowcami, którzy należą do dwóch różnych pokoleń.
Projekcja rozpocznie się o 18.30. Wstęp płatny.
Główne obchody jubileuszowe na placu Katedralnym (25.01.2023)
Organizatorzy zapraszają na wyjątkowy koncert, podczas którego wystąpią największe gwiazdy litewskiej muzyki popularnej, a także m.in. Orkiestra Kameralna św. Krzysztofa. Koncert rozpocznie się o godzinie 19.30, natomiast bezpośrednio po nim, o godzinie 21, na fasadzie wileńskiej katedry zaprezentowana zostanie animacja zatytułowana Portal czasu (Laiko portalas), która oficjalnie otworzy Wileński Festiwal Światła. Animacja będzie swoistą podróżą po Wilnie na przestrzeni wieków.
Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny. Impreza będzie transmitowana na żywo przez litewską telewizję LRT.
Wileński Festiwal Światła (25-28.01.2023)
W dniach 25–28 stycznia, między godziną 18 a 23, Wilno rozbłyśnie nowym blaskiem dzięki instalacjom świetlnym – miasto zamieni się w plenerową galerię sztuki nowoczesnej. Na wileńskie budynki, uliczki, zaułki i skwery będzie można spojrzeć z nowej, nieznanej dotąd perspektywy.
Mapę ze szczegółowym rozmieszczeniem oraz opisem instalacji można znaleźć na oficjalnej stronie festiwalu – www.lightfestival.lt, a także w dedykowanej imprezie aplikacji mobilnej. Wstęp na wszystkie wydarzenia w ramach festiwalu jest bezpłatny.
Urodzinowe kroki dla Wilna (25-28.01.2023)
Wszyscy chętni mogą wziąć udział w wyzwaniu, którego celem jest przejście przez wszystkich uczestników łącznie co najmniej 700 000 kroków w prezencie urodzinowym dla litewskiej stolicy.
Aby wziąć udział w wyzwaniu, należy pobrać na telefon aplikację mobilną #walk15 i dołączyć do wyzwania Gimtadienio žingsniai Vilniui (Urodzinowe kroki dla Wilna). Kroki będzie można rejestrować przez 4 dni – od 25 do 28 stycznia.
Wystawa empiryczna Muzyka dla Wilna. 7 historii (26.01.2023)
Co łączy wybitnych kompozytorów z Wilnem? Z okazji jubileuszu w różnych przestrzeniach miasta zabrzmią utwory stworzone specjalnie dla stolicy Litwy. Podczas empirycznej wystawy, która odbędzie się w Domu Kompozytorów (Mickevičiaus g. 29) o godzinie 16, będzie okazja by poznać siedmiu kompozytorów pracujących nad projektem Muzyka dla Wilna – Annę Korsun z Ukrainy, Michaela Gordona z USA, Heinera Goebbelsa z Niemiec, Ivana Fedele z Włochy, Toshio Hosokawę z Japoni, Beata Furrera z Austria oraz Agatę Zubel z Polski. Każdy element wystawy to osobna opowieść, zapraszająca do odkrywania twórców i wybranych przez nich przestrzeni w Wilnie, które zainspirowały ich do stworzenia wyjątkowej muzyki.
Wstęp wolny.
Wręczenie nagród Św. Krzysztofa (26.01.2023)
Wilno już po raz 25. nagrodzi najbardziej zasłużonych wilnian, organizacje i instytucje, wręczając im statuetki patrona stolicy Św. Krzysztofa. Nagrody wręczane są co roku za osiągnięcia w dziedzinie kultury, sztuki, ochrony zdrowia, sportu, biznesu, turystyki, praworządności oraz działalności charytatywnej.
Uroczysta gala będzie transmitowana przez litewską telewizję LRT – impreza rozpocznie się o godzinie 19.
Wernisaż wystawy Wilk, wieża i kościół. Wileńskie upominki (27.01.2023)
Muzuem Wilna (Vokiečių g. 6) zaprasza na wystawę, podczas której zachęci do przyjrzenia się upominkom, kupowanym przez turystów w litewskiej stolicy – pamiątki na ogół kupuje się podczas pobytów za granicą, rzadko jednak interesują nas upominki związane z miejscem zamieszkania.
Wystawa będzie czynna do 2 lipca 2023 roku. Wstęp płatny.
Interpretacje muzyczno-poetyckie (27.01.2023)
Na terenie dawnego więzienia na Łukiszkach o godzinie 20 odbędą się wyjątkowe interpretacje muzyczno-poetyczne – organizatorzy wydarzenia informują, że będzie to swoisty dialog pomiędzy wierszami a powstającą do nich na żywo ścieżką dźwiękową. Dialog rozpoczną trzej poeci – Mantas Toločka, Dovydas Grajauskas i Ernestas Noreika, do których dołączą również trzej muzycy – Domantas Razauskas (gitara), Simas Butavičius (skrzypce) i Kristijonas Ribaitis (elektronika).
Wstęp wolny.
Targi ADVENTUR 2023! (27-29.01.2023)
Międzynarodowe targi turystyki i aktywnego wypoczynku ADVENTUR obchodzą w tym roku swoje 10-lecie – to jedyne międzynarodowe targi promujące turystykę i aktywny tryb życia odbywające się na Litwie. W tym roku impreza włączą się obchody jubileuszowe – tematem przewodnim tej edycji będzie podróżowanie jako swoboda celebrowania życia.
Targi odbędą się w centrum wystawienniczo-kongresowym Litexpo (Laisvės pr. 5). Wstęp płatny.
Koncert jazzowy i prezentacja zwiastunu filmu Wileński poker (28.01.2023)
W Wileńskim Klasterze Filmowym (Meistrų g. 12C) o godzinie 18.28 rozpocznie się koncert muzyki jazzowej z udziałem orkiestry Vilnius JJAZZ Ensemble. Podczas wydarzenia zaprezentowany zostanie zwiastun filmu Donatasa Ulvydasa Wileński poker (Vilniaus pokeris), opartego na powieści Ričardasa Gavelisa. W trakcie koncertu będzie można usłyszeć utwory stworzone przez kompozytorów Kiprasa Mašanauskasa i Jievarsa Jasinskisa specjalnie na potrzeby filmu Ulvydasa. Premiera obrazu planowana jest na koniec 2023 roku.
Wstęp na imprezę jest bezpłatny, wymagana jest jednak wcześniejsza rejestracja.
Jednym z najważniejszych punktów programu jubileuszowego będzie prezentacja siedmiu zwycięskich projektów w ramach konkursu 7 pomysłów dla Wilna (7 idėjos vilniui) – projekty te mają zachęcić do przyjrzenia się stolicy Litwy z niespotykanej dotąd perspektywy.
Opera. Connect: Wilno – miasto opery (styczeń-wrzesień 2023)
Przez kilka miesięcy w Wilnie odbywać się będą różne wydarzenia, pokazy oraz spotkania, mające na celu zaprezentować Wilno jako miasto opery w ramach programu Opera.Connect: Wilno – miasto opery (Opera.Connect: Vilnius – operos miestas), np. podczas wydarzenia Opera na kółkach (Opera ant ratų) widzowie będą mieli możliwość doświadczenia opery w najbardziej nieoczekiwanych miejskich przestrzeniach. Program zakończy planowany na wrzesień pokaz jednej z pierwszych oper, które rozbrzmiewały w Wilnie w XVII wieku – dawne brzmienia zostaną odtworzone także dzięki sztucznej inteligencji i zaprezentowane jako synteza historii i nowoczesności.
Więcej szczegółów wkrótce.
Wystawa Wileński poker (kwiecień 2023-styczeń 2024)
22 kwietnia odbędzie się wernisaż wystawy inspirowanej kultową powieścią Ričardasa Gavelisa Wileński poker (Vilniaus pokeris) – była to jedna z pierwszych litewskich książek badających miasto i jego mieszkańców. Kuratorami wystawy, podczas której będzie można się cofnąć do schyłkowych lat ZSRR, są wybitny i wielokrotnie nagradzany litewski reżyser teatralny Oskaras Koršunovas oraz scenograf Gintaras Makarevičius.
Wystawa będzie prezentowana w Muzeum Sztuki Współczesnej MO (Pylimo g. 17). Wstęp płatny.
Muzyka dla Wilna (maj-lipiec 2023)
Siedmiu zagranicznych kompozytorów odwiedziło Wilno, wybrało swoje ulubione miejsca i stworzyło dedykowaną im kilkuminutową kompozycję. Siedem utworów zostanie zaprezentowanych w wybranych przez kompozytorów przestrzeniach podczas ciepłych wiosennych oraz letnich dni. W wydarzeniu będzie można wziąć udział także wirtualnie.
Pawilon: Wilno 200 lat temu (maj-wrzesień 2023)
W maju Litewskie Muzeum Narodowe zaprosi mieszkańców i gości Wilna do specjalnie przygotowanego pawilonu, w którym będzie można wybrać się na spacer po litewskiej stolicy z przełomu XVIII i XIX wieku i spojrzeć na miasto oczami jego dawnych mieszkańców. W pawilonie zorganizowane zostaną również wykłady i warsztaty, które pomogą lepiej poznać Wilno sprzed dwustu lat.
Międzynarodowe Biennale Sztuki Performatywnej (lipiec-sierpień 2023)
Na przełomie lipca i sierpnia w stolicy Litwy po raz pierwszy odbędzie się Międzynarodowe Biennale Sztuki Performatywnej. Różne przestrzenie miasta wypełnią się wyjątkowymi dziełami sztuki – podczas festiwalu twórcy przyjrzą się historycznemu i współczesnemu dorobkowi Wilna, ważnym datom, wydarzeniom, miejscom i mieszkańcom miasta. Ostatnie wydarzenie festiwalu odbędzie się podczas corocznego festiwalu Dni Stolicy (Sostinės dienos).
Począwszy od 2023 roku, festiwal będzie odbywał się co dwa lata – organizatorzy liczą, że na stałe wpisze się w tradycję miasta.
Pewnego razu w Wilnie (cały rok)
W ramach projektu Pewnego razu w Wilnie (Once in Vilnius), zorganizowanego przez fabrykę sztuki Meno loftas, wszyscy chętni, za pośrednictwem specjalnie stworzonej aplikacji mobilnej, mogą zarejestrować krótkie filmy lub zdjęcia, na których uwiecznią to, co uważają w litewskiej stolicy za niepowtarzalne i wyjątkowe. Ze wszystkich przesłanych materiałów wybranych zostanie 700 fragmentów – powstanie z nich pełnometrażowy film Pewnego razu w mieście Wilnie (Once in a city called Vilnius), który będzie wizualną kapsułą czasu, przedstawiającą dzisiejsze Wilno. Film będzie można zobaczyć nie tylko w kinach, ale także na ogólnodostępnej platformie internetowej.
Ze szczegółami projektu można zapoznać się na oficjalnej stronie internetowej – www.onceinvilnius.com, a także w mediach społecznościowych i w dedykowanej aplikacji mobilnej.
Premiera filmu Donatas Ulvydasa Wileński poker (Vilniaus pokeris)
Szczegóły wkrótce.
Pozostałe wydarzenia
Festiwal muzyczny Młody jak Wilno (25.07.2023)
W parku Zakret (Vingio parkas) w dniu patrona Wilna, św. Krzysztofa, pod hasłem Młody jak Wilno (Jaunas kaip Vilnius) odbędzie się wyjątkowy koncert łączący muzykę klasyczną i popularną. W koncercie wezmą udział zarówno litewskie, jak i zagraniczne gwiazdy estrady.
Szczegółowy program festiwalu zostanie zaprezentowany wiosną. Wstęp na wszystkie koncerty będzie bezpłatny.
Wystawa Jestem wilnianinem (grudzień 2022-sierpień 2023)
Litewskie Muzeum Narodowe zaprasza do Dom Historii (T. Kosciuškos g. 3) na ekspozycję zatytułowaną Jestem wilnianinem (Aš esu vilnietis). Na wystawę składa się 50 historii z okresu 700 lat życia miasta, które ujawniają codzienność, ale także tajemnice mieszkańców na przestrzeni wieków.
Wystawę, która została otwarta w grudniu 2022 roku, będzie można oglądać do 27 sierpnia. Wstęp płatny.
Wydarzenia na Uniwersytecie Wileńskiego (cały rok)
Uniwersytet Wileński również włącza się obchody jubileuszu miasta Wilna przy okazji świętując swoje 444 urodziny. Na najstarszej litewskiej uczelni wyższej odbędą się przygotowane specjalnie na tę okazję wykłady i wystawy. Najwięcej atrakcji planowanych jest na dzień urodzin uczelni – 1 kwietnia.
Szczegółowe informacje dostępne są na oficjalnej stronie uniwersytetu – www.vu.lt.
Absolwentka bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim oraz studentka uniwersytetów w Wilnie, Kłajpedzie i Rydze. Interesuje się historią i kulturą krajów bałtyckich. W wolnych chwilach pływa, biega, jeździ na rowerze lub nartach oraz podróżuje po Europie i fotografuje. Torunianka.
