Pod koniec listopada 2023 roku w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie odbył się wernisaż wystawy zatytułowanej Początki Litwy. Ekspozycja przybliża dawną historię ziem litewskich – Litwa, choć jest Polsce bliska geograficznie i historycznie, wciąż pozostaje dla wielu Polaków krajem stosunkowo mało znanym i nieodkrytym.
Wystawa przybliża historię Litwy zaczynając od ogromnego zróżnicowania zasiedlających ją niegdyś plemion bałtyckich, przez okres średniowiecznych wojen i krucjat, przyjęcie chrztu przez Mendoga i narodziny litewskiej państwowości aż po wydanie w 1385 roku w Krewie przez wielkiego księcia litewskiego Władysława Jagiełłę aktu, który dał początek unii polsko-litewskiej. Ekspozycja nawiązuje też do hucznie obchodzonych w 2023 roku na Litwie 700. urodzin Wilna – to właśnie w 1323 roku dzisiejsza stolica Litwy po raz pierwszy została wspomniana w historycznych źródłach pisanych.
Jak podkreślają twórcy wystawy, jej głównym celem jest pokazanie niezwykle złożonych i barwnych dziejów sąsiedniego kraju, z którym przez wiele lat tworzyliśmy jedno państwo. Mimo tak bliskich związków łączących oba kraje, Litwa w Polsce jest nadal kojarzona przede wszystkim tylko jako ojczyna Adama Mickiewicz czy króla Władysława Jagiełły.
Ekspozycja prezentuje praktyki funeralne, historię wojskowości oraz kulturę materialną mieszkańców dawnej Litwy, z wyróżnieniem poszczególnych plemion bałtyckich zamieszkujących te ziemie – w ten sposób twórcy wystawy chcieli podkreślić, że historia i kultura ludów zamieszkujących tereny dzisiejszej Litwy była niezwykle różnorodna. Na wystawie prezentowanych jest ponad pół tysiąca zabytków pochodzących ze zbiorów Litewskiego Muzeum Narodowego w Wilnie oraz Państwowego Rezerwatu Kulturowego w Kiernowie, a także rekonstrukcje i kopie autorstwa Evaldasa Babenskasa, Vytautasa Ramanauskasa i Martynasa Švedasa. Pokazane zostały zabytki ze skóry i kości, a także różnego rodzaju biżuteria, broń i uzbrojenie oraz przedmioty składne do grobów.
Wystawa została przygotowana w ścisłej współpracy Muzeum Początków Państwa Polskiego z litewskimi kuratorami pracującymi w Litewskim Muzeum Narodowym w Wilnie oraz Państwowym Rezerwacie Kulturowym w Kiernowie.
Ze względu na tematykę ekspozycji, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie jest idealnym miejscem na zaprezentowanie wystawy poświęconej także początkom Litwy. Muzeum to nie bez powodu mieści się właśnie w Gnieźnie – to tutaj w 1000 roku utworzono pierwszą metropolię kościelną w Polsce, a samo miasto uznawane jest za pierwszą stolicę kraju oraz kolebkę polskiej państwowości. Głównym zadaniem placówki jest przybliżenie historii początków Państwa Polskiego, muzeum zajmuję się także dziejami Gniezna oraz Wielkopolski. W muzeum można zwiedzić kilka wystaw stałych, poświęconych najdawniejszej historii Polski oraz Gniezna i ziemi gnieźnieńskiej. Jedna z wystaw stałych poświęcona jest najcenniejszej kolekcji muzeum – ceramicznym płytkom i kaflom z terenów Gniezna i okolic. Jest to jeden z największych tego rodzajów zbiorów w Europie.
Ekspozycję Początki Litwy można oglądać w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie do 22 września 2024 roku.
Początki Litwy, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, 26.11.2023–22.09.2024
Kuratorzy wystawy:
Povilas Blaževičius (Litewskie Muzeum Narodowe w Wilnie)
Austėja Luchtanaitė (Państwowy Rezerwat Kulturowy w Kiernowie)
Marta Siłakowska (Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie)
Valdas Steponaitis (Litewskie Muzeum Narodowe w Wilnie)
Šarūnė Valotkienė (Litewskie Muzeum Narodowe w Wilnie)
Zespół kuratorski:
Marcelina Chrzanowska (Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie)
Marija Kavaliauskaitė (Litewskie Muzeum Narodowe w Wilnie)
Sigita Mikšaitė (Litewskie Muzeum Narodowe w Wilnie)
Jakub Szostak (Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie)
Absolwentka bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim oraz studentka uniwersytetów w Wilnie, Kłajpedzie i Rydze. Interesuje się historią i kulturą krajów bałtyckich. W wolnych chwilach pływa, biega, jeździ na rowerze lub nartach oraz podróżuje po Europie i fotografuje. Torunianka.
