31 maja w Toruniu rozpoczyna się już 28. edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Kontakt, która potrwa do 7 czerwca. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć trzynaście spektakli, w tym pięć sztuk zagranicznych, w tym aż trzy zaprezentują teatry z Litwy i Łotwy.
Toruński festiwal jest jednym z najważniejszych międzynarodowych przeglądów teatralnych organizowanych w Polsce – został powołany w 1991 roku przez ówczesną dyrektor toruńskiego teatru Krystynę Meissner. Ideą imprezy było symboliczne połączenie rozdzielonych na wiele lat dwóch części Europy – Wschodu i Zachodu, za co Krystyna Meissner została uhonorowana Paszportem Polityki. Kontakt najczęściej gości teatry z państw położonych najbliżej Polski – przedstawiciele krajów bałtyckich byli obecni na niemal wszystkich edycjach imprezy. Renomę imprezy buduje wartość artystyczna prezentowanych spektakli – repertuar jest efektem starannej selekcji dokonywanej przez komisję kwalifikacyjną. Od 2010 roku impreza odbywała się co dwa lata – naprzemiennie z organizowanym od 2011 roku Festiwalem Debiutantów Pierwszy Kontakt, którego rolą jest prezentacja debiutów aktorskich i reżyserskich, ale w zeszłym roku powrócono do pierwotnej idei organizacji festiwalu co roku. Od 2024 roku Międzynarodowy Festiwal Teatralny Kontakt jest także członkiem Stowarzyszenia Festiwali Europejskich (European Festivals Association, EFA).
Tegoroczny festiwal otworzy spektakl Przemiana w wykonaniu Litewskiego Narodowego Teatru Dramatycznego (Lietuvos nacionalinis dramos teatras) z Wilna. Reżyserem sztuki, powstałej na podstawie opowiadania Franza Kafki pod tym samym tytułem, jest jeden z najbardziej znanych współczesnych europejskich reżyserów teatralnych Chorwat Oliver Frljić, który przed wieloma laty zyskał miano skandalisty ze względu na kontrowersyjną tematykę swoich sztuk oraz ich odważną realizację. Chorwat parokrotnie współpracował także z polskimi teatrami, lokalnej publiczności jest znany przede wszystkim z głośnej Klątwy wystawianej w warszawskim Teatrze Powszechnym. Przemiana opowiada historię Gregora Samsy, człowieka zmienionego w owada – spektakl stawia pytanie o granice naszej empatii dla tego drugiego.
Jedną z gwiazd festiwalu będzie amerykański reżyser Robert Wilson, czołowa postać teatralnej awangardy XX wieku, który w Toruniu zaprezentuje sztukę Dorian, opartą na motywach zaczerpniętych z życia i twórczości Oscara Wilde’a. Dorian jest wspólnym projektem kowieńskiego Narodowego Teatru Dramatycznego (Nacionalinis Kauno dramos teatras) oraz teatru D‘haus z niemieckiego Düsseldorfu. Spektakl opowiada o miłości i pragnieniu uznania, o cudzie sztuki i destrukcyjnej sile ograniczonego społeczeństwa – reżyser zabiera widzów w niezwykłą podróż badającą skomplikowanie relacje między artystami a ich dziełami.
Na festiwal po raz kolejny przyjedzie też Alvis Hermanis, który jest wielokrotnym laureatem Kontaktu – prezentował tu m.in. Opowieści łotewskie, Brzmienie ciszy czy Sonię. Łotewski reżyser sam zresztą wielokrotnie podkreślał w różnych wywiadach, że to właśnie dzięki inicjatorce Kontaktu, Krystynie Meissner, rozpoczęła się jego międzynarodowa kariera teatralna. W tym roku Hermanis zaprezentuje w Toruniu sztukę Krainę głuchych w wykonaniu Teatru Nowego w Rydze (Jaunais Rīgas teātris). Kraina głuchych to romantyczny thriller o przyjaźni dwóch kobiet – głuchej tancerki Jaji i pracującej dla rosyjskiej mafii Rity. W łotewskim spektaklu rosyjska aktorka Czułpan Chamatowa powraca rolą Rity, którą zagrała w filmie Walerego Todorowskiego z 1998 roku o tym samym tytule – film ten uczynił z Chamatowej gwiazdę kina w Rosji. Sceniczna wersja Krainy głuchych oparta jest na wspomnianym filmie oraz powieści Renaty Litwinowej. Zarówno Chamatowa, jak i Litwinowa jeszcze w lutym 2022 roku potępiły atak Kremla na Ukrainę i w związku z tym musiały opuścić Rosję. Chamatowa, uważana za jedną z najważniejszych aktorek swojego pokolenia w Rosji, znalazła schronienie na Łotwie i w związku z pracą w ryskim teatrze nauczyła się od podstaw języka łotewskiego.
Aż trzy sztuki w ramach festiwalu wystawi gospodarz imprezy, czyli toruński Teatr im. Wilama Horzycy. Ponadto, widzowie będą mieli również możliwość obejrzenia spektakli w wykonaniu innych teatrów z Polski i Czech oraz wspólny projekt artystów z Francji i Włoch. Po wszystkich spektaklach zaplanowano spotkania z twórcami.
Biorące udział w festiwalu przedstawienia będą oceniane przez międzynarodowe jury, w którego składzie w tym roku zasiadać będą profesor teatrologii na Nowym Uniwersytecie Bułgarskim w Sofii Wioleta Deczewa (Bułgaria), dziennikarka teatralna, kuratorka i tłumaczka Raluca Rădulescu (Rumunia) oraz krytyk teatralny Thomas Irmer (Niemcy). Najlepsza sztuka otrzyma Nagrodę Główną Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotra Całbeckiego. Ponadto, przewidziano także przyznanie Nagrody Prezydenta Miasta Torunia Pawła Gulewskiego dla najciekawszej osobowości festiwalu, Nagrody ZASP im. Zdzisława Maklakiewicza za najlepszy epizod aktorski oraz Nagrody Młodych. Tradycyjnie wręczone zostaną również nagrody indywidualne oraz wyróżnienia dla najlepszych aktorów i aktorek.
W ramach wydarzeń towarzyszących odbędą się także koncerty i silent disco, a wolontariusze oraz studenci krakowskiej ASP pod opieką artystyczną Artura Grabowskiego wykonają performensy w przestrzeni toruńskiej starówki. Ponadto, w CKK Jordanki zorganizowane zostaną targi technologii multimedialnych, wykorzystywanych we współczesnym teatrze i instytucjach kultury. Targi zakończą się debatą na temat roli technologii we współczesnym świecie teatru.
Z pełnym programem festiwalu można zapoznać się na oficjalnej stronie internetowej imprezy: www.teatr.torun.pl/festiwal.
Absolwentka bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim oraz studentka uniwersytetów w Wilnie, Kłajpedzie i Rydze. Interesuje się historią i kulturą krajów bałtyckich. W wolnych chwilach pływa, biega, jeździ na rowerze lub nartach oraz podróżuje po Europie i fotografuje. Torunianka.
