W październiku w toruńskim Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu otwarto wystawę Serenissima East. Sztuka polska, litewska, łotewska i estońska od ok. 1990 do dzisiaj. Ekspozycja jest niezwykłą okazją do zobaczenia prac czołowych współczesnych artystów z Polski oraz krajów bałtyckich w jednym miejscu.
Tytuł wystawy, jak podkreślają jej twórcy, to celowy zabieg semantyczny – Serenissima, czyli Najjaśniejsza, to nie tylko oczywiste nawiązanie do historii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ale także Republiki Weneckiej. Ekspozycja prezentowana obecnie w Polsce, w 2024 roku zawita na weneckie Biennale Sztuki, a następnie będzie prezentowana również we wszystkich krajach bałtyckich.
W wernisażu wzięli udział nie tylko kuratorzy i główni twórcy projektu, ale także dyplomaci z krajów bałtyckich oraz przedstawiciel lokalnych władz łącznie z prezydentem Torunia Michałem Zaleskim. Ponadto, pojawili się również niektórzy zagraniczni artyści, których prace są prezentowane na wystawie – m.in. Marko Mäetamm i Kaido Ole z Estonii oraz Kristaps Zariņš z Łotwy. Podczas wernisażu dyrektor CSW w Toruniu oraz kurator wystawy Krzysztof Stanisławski podkreślił, że jest to jedna z najważniejszych wystaw w Polsce tej jesieni.
Twórcy projektu, którego głównym organizatorem jest CSW w Toruniu, wskazują, że największą siłą tej ekspozycji jest najwyższa jakość prezentowanej sztuki. Wystawa sięga do dawnej idei Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jest krótką lekcją historii dla publiczności międzynarodowej – w symboliczny sposób przypomina, że przez pewien okres historii Polska i kraje bałtyckie stanowiły jedno państwo, które zniknęło z map w XVIII wieku, by odrodzić się najpierw w 1918 roku w formie nowych państw narodowych, które w krótkim czasie także utraciły niezależność, ale ostatecznie odrodziły się pod koniec XX wieku i w 2004 roku wspólnie dołączyły do Unii Europejskiej.
Prace nad ekspozycją rozpoczęły się już w 2018 roku – podczas wyjazdów studyjnych kurator dokonał wyboru artystów i odbył rozmowy z partnerami w krajach bałtyckich. Artyści podeszli do projektu niezwykle entuzjastycznie, a wystawa, którą można oglądać w toruńskim CSW, jest zwieńczeniem pięciu lat pracy – na odwiedzających czeka imponująca ekspozycja malarstwa, rzeźby, grafiki, wideoartu oraz filmów animowanych. W ramach projektu wydano także podsumowujący ekspozycję angielskojęzyczny katalog w czterech tomach.
Wśród artystów prezentowanych na wystawie znaleźli się tacy twórcy jak m.in. Wilhelm Sasnal, obecnie jeden z najbardziej rozpoznawalnych w świecie polskich malarzy, ikona polskiej sztuki współczesnej Andrzej Wróblewski, profesor malarstwa Wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych Jonas Gasiūnas, profesorowie ASP w Tallinnie Kaido Ole i Marko Mäetamm oraz ASP w Rydze Kristaps Zariņš i Andris Vītoliņš. Niezwykle ciekawie prezentują się obrazy malowane na płótnach mocowanych bezpośrednio do ścian galerii autorstwa Litwinki Eglė Ridigaitė. Obejrzeć można również dzieła Wojciecha Fangora. Na wystawie prezentowane są także prace twórców wideoartu – współpracownika Andy’ego Warhola Litwina Jonasa Mekasa oraz prekursora polskiej awangardy Józefa Robakowskiego. Przy okazji warto również dodać, że znaczna część prezentowanych artystów brała już udział w poprzednich edycjach weneckiego Biennale Sztuki, zarówno w pawilonach narodowych, jak i na wystawach towarzyszących.
Wystawę można oglądać w Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu do 31.12.2023 roku.
Partnerem głównym projektu jest Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Wydarzenie jest współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 w ramach projektu Kujawy + Pomorze – promocja potencjału gospodarczego regionu – edycja II.
Serenissima East. Sztuka polska, litewska, łotewska i estońska od ok. 1990 do dzisiaj
CSW Znaki Czasu w Toruniu, 20.10–31.12.2023
Kurator: Krzysztof Stanisławski
Kurator litewski: Arvydas Žalpys
Kuratorka i koordynatorka łotewska: Inese Rozentāla
Koordynatorka: Ewa Jurkowska
Wszyscy artyści prezentowani na wystawie
Polska: Krzysztof M. Bednarski, Tomasz Ciecierski, Roman Cieślewicz, Jan Dobkowski, Stanisław Dróżdż, Piotr Dumała, Aneta Grzeszykowska, Izabella Gustowska, Wojciech Fangor, Andrzej Jerzy Lech, Eugeniusz Minciel, Roman Opałka, Józef Robakowski, Wilhelm Sasnal, Krzysztof Wodiczko, Andrzej Wróblewski
Litwa: Kipras Dubauskas, Eglė Ganda Bogdanienė, Laura Garbštienė, Jonas Gasiūnas, Patricija Gilytė, Arūnas Gudaitis, Žilvinas Landzbergas, Dainius Liškevičius, Alvydas Lukys, Jonas Mekas, Jonas Mykolas Meškauskas, Neringa Naujokaitė, Nomeda i Gediminas Urbonai, Eglė Ridikaitė, Remigijus Treigys, Gintautas Trimakas, Kęstutis Zapkus, Simona Žemaitytė
Łotwa: Jānis Murovskis, Gļebs Panteļejevs, Guntars Sietiņš, Andris Vītoliņš, Kristaps Zariņš
Estonia: Marko Mäetamm, Kaido Ole
Absolwentka bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim oraz studentka uniwersytetów w Wilnie, Kłajpedzie i Rydze. Interesuje się historią i kulturą krajów bałtyckich. W wolnych chwilach pływa, biega, jeździ na rowerze lub nartach oraz podróżuje po Europie i fotografuje. Torunianka.
