Odbywający się w Lublinie Wschodni Express to cykl spotkań i debat z artystami i intelektualistami m.in. z krajów Europy Wschodniej oraz seria wydawnicza Warsztatów Kultury, związana z festiwalem Wschód Kultury – Inne Brzmienia.
Spotkania Wschodniego Expressu odbywać się będą w dniach 7–10 lipca na patio kawiarni Bałagan, przy ul. Grodzkiej 5a. Spotkania Wschodniego Expressu odbędą się w ramach 15. edycji Innych Brzmień i po raz dziewiąty pod marką Wschodu Kultury, czyli projektu realizowanego przez Narodowe Centrum Kultury ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz przez samorządy miast w Lublinie, Białymstoku i Rzeszowie.
Podczas lipcowych spotkań zostanie licznie zaprezentowana literatura ukraińska, której towarzyszyć będą dyskusje związane zarówno z tematyką samych książek, jak i kontekstem społeczno-kulturowym, w jakim powstawały. W programie wydarzenia znajdziemy premiery literackie takich autorów jak Igor Pomierancew, Łeś Bełej, Agnė Žagrakalytė, Wano Krueger czy Jankew Glatsztejn.
Wschodni Express to cykl spotkań z autorami oraz seria wydawnicza, której celem jest prezentacja czytelnikom najnowszych tekstów literatury wschodniej poruszającej najbardziej aktualne dla tych społeczeństw problemy, niepozbawionej krytycznego dystansu i humoru. Misja ta wynika z usytuowania Lublina blisko wschodniej granicy Unii Europejskiej oraz jest logiczną kontynuacją, mającej długie tradycje działalności lubelskich środowisk literackich i wydawniczych w zapoznawaniu polskich czytelników z kulturą wschodnich sąsiadów (m.in. Wydawnictwo Literackie, kwartalnik „Akcent”, kwartalnik „Kresy”, magazyn internetowy „Kultura Enter”). Wydawnictwo Warsztatów Kultury w Lublinie publikuje w serii „Wschodni Express” przede wszystkim zróżnicowaną gatunkowo prozę i eseistykę, ale także wiersze. Nazwa serii nawiązuje do nazwy słynnego pociągu relacji Paryż–Konstantynopol, który w okresie swej świetności przecinał prawie całą Europę i odnosi się do takich projektów literackich jak Literature Express Europe 2000 i tworzone na Ukrainie w poprzedniej dekadzie środkowo-europejskie czasopismo „Pociąg 76”.
Premiery wydawnicze odbywają się podczas festiwalu muzycznego Wschód Kultury – Inne Brzmienia. Na festiwalu wystąpią zespoły: Beardyman – jeden z najlepszych beatboxerów na świecie, multiinstrumentalista i komik, wyjątkowy perkusista i perkusjonalista – Julian Sartorius, nadzieja gruzińskiej elektroniki – Anushka Chkheidze, multimedialny ukraiński duet Cluster Lizard, ukraińsko-polski projekt Kadabra Dyskety Kusaje, dwa składy białoruskie: taneczne trio Dlina Volny i MaDMApper, który łączy syntezatorowe brzmienia z eksperymentami wizualnymi, legendarny brytyjski duet Godflesh, punkjazzowa supergrupa Lean Left, gwiazda brytyjskiej sceny elektronicznej Squarepusher, nowe twarze sieci Keychange: NIMF, Bandit Bandit, Fågelle, polska reprezentacja w postaci zespołów: Pablopavo i Ludziki, Niemoc i Nanga, a w ramach dorocznej prezentacji wybranej wytwórni płytowej spotkamy się z przedstawicielami waszyngtońskiej oficyny Dischord Records i zespołami: Scream, Soulside, Girls Against Boys oraz Escape-ism.
Książki, które będą miały premierę podczas tegorocznej edycji festiwalu Wschód Kultury – Inne Brzmienia, jak i te wydane w poprzednich latach, będzie można zakupić podczas festiwalu.
Premiery wydawnicze, spotkania, dyskusje:
Premiera książki: Igor Pomierancew „KGB i inne wiersze”, przekład z rosyjskiego Zbigniew Dmitroca. Z tłumaczem rozmawiać będzie Magdalena Kicińska.
„KGB i inne wiersze” – wiersze Igora Pomierancewa są na ogół lapidarne, rzadko zdarzają się utwory dłuższe niż kilkanaście wersów. Inną dominującą cechą jest niemal wszechobecna ironia i autoironia, niekiedy sarkazm. Nierzadko są to miniaturowe nowele osnute na wydarzeniach prawdziwych i wykreowanych. Poeta niczym aktor wciela się w role swoich bohaterek i bohaterów: samotną emerytkę, pensjonariuszkę zakładu psychiatrycznego, dyrektora domu starców czy mysz laboratoryjną. Nie unika tematów trudnych, pospolitych, takich jak nieuleczalna choroba, pandemia, długoletnie więzienie, starość, śmierć czy wojna. Książkę zamykają poruszające wiersze napisane podczas rosyjskiej agresji na Ukrainę, z którą żyjący na emigracji autor jest biograficznie i duchowo związany.
Igor Pomierancew (ur. w 1948 roku w Saratowie) – pisarz, dziennikarz, dysydent w czasach ZSRR. Dorósł i ukończył uniwersytet w Czerniowcach. Od 1978 roku mieszka na Zachodzie: w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Czechach. Od czterdziestu lat pracuje w zagranicznych rozgłośniach rosyjskojęzycznych: BBC, Radio Swoboda. Autor kilkunastu książek prozy, esejów, liryki. W literaturze zajmuje się czterema żywiołami: wodą (książka o winie: Późny zbiór), ziemią (Czernowitz, Cziernowcy, Czerniwcy), powietrzem (pamiętnik radiowy Wy mnie słyszycie?) i ogniem (liryka miłosna Homo Eroticus). Jego wiersze i prozę przełożono m.in. na ukraiński, angielski, polski, czeski, niemiecki. Zrealizował kilka filmów dokumentalnych, m.in. o wojnie na wschodzie Ukrainy (Szew. Psycholog na wojnie, Amputacja). Stały uczestnik festiwalu poetyckiego Meridian Czernowitz.
7 lipca 2022 (czwartek) | 12.00–13.00 | Bałagan – patio, ul. Grodzka 5a, Lublin
Premiera książki: Łeś Bełej „Lustrzany sześcian”, przekład z ukraińskiego Bohdan Zadura. Z autorem i tłumaczem rozmawiać będzie Monika Ostrowska.
„Lustrzany sześcian” – na pierwszy rzut oka wiersze Łesia Bełeja sprawiają wrażenie dość tradycyjnych i sympatycznych w swoim liryzmie. Jeśli jednak wczytać się w nie głębiej, można dostrzec w nich próbę ogarnięcia całości ludzkiego doświadczenia: anektowania przez wiersz coraz to nowych obszarów, poczynając od ekspansji geograficznej, temporalnej po kulturową. Podziw budzi erudycja tego poety. Eksploracji świata towarzyszy eksploracja własnego wnętrza: często można tu spotkać utarte (czy wytarte) tropy lub metafory, ale to pierwsze wrażenie jest mylne, bo ogrywane są one zmyślnie i precyzyjnie. Autor zachowuje nad nimi pełną kontrolę i nie popada w sentymentalizm. „Lustrzany sześcian”, z ducha jakby klasycystyczny, jest tak naprawdę awangardowy.
Łeś Bełej (ur. w 1987 roku w Użhorodzie) – pisarz, tłumacz, językoznawca. Mieszka w Kijowie. Studiował ukrainistykę na Uniwersytecie w Użhorodzie i anglistykę na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracuje w Instytucie Językoznawstwa im. O. Potebni Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Jest autorem trzech tomików poezji: Son et Lumiere. Листи без відповіді (Son et Lumiere. Listy bez odpowiedzi), 2007; Дзеркальний куб (Lustrzany sześcian), 2012; Книга про ліс (Księga lasu), 2016 oraz książek prozatorskich Ліхіє дев’яності. Любов і ненависть в Ужгороді (Marne lata dziewięćdziesiąte. Miłość i nienawiść w Użhorodzie), 2014, oraz План порятунку України (Plan ratunkowy dla Ukrainy), 2018. Laureat nagród „Debiut” (2008) oraz „Smołoskyp” (2011). Jego wiersze tłumaczone były na angielski, polski, czeski, grecki i serbski.
7 lipca 2022 (czwartek) | 17.00–18.00 | Bałagan – patio, ul. Grodzka 5a, Lublin
Premiera książki: Agnė Žagrakalytė „Klara. Bande dessinée”, przekład z litewskiego Zuzanna Mrozik. Z autorką i tłumaczką rozmawiać będzie Paulina Ciucka.
„Klara. Bande dessinée” – Głodująca półsierota? Przemytniczka narkotyków? Ofiara lokalnego chuligana? Rysowniczka komiksów? Klara? Klarcia? Klarusia? Kim jest? Jedną z nich? Wszystkimi naraz? Czy sztuka i fantazja pomogą jej poradzić sobie z rzeczywistością? Powieść o sytuacji Środkowoeuropejczyka w świecie Zachodu. O zranionym dziecku w świecie dorosłych. O pragnieniu wolności od tego, co obciąża. O przeszłości, która prześladuje. O pracy nad sobą i ucieczce od siebie. O dążeniu do integracji i ciągłym rozpadzie. Oraz o bardzo smacznych pierożkach.
Agnė Žagrakalytė (ur. 1979 roku w Puodžiai w rejonie poswolskim na Litwie) – litewska poetka, powieściopisarka, felietonistka. Studiowała filologię litewską na Uniwersytecie Pedagogicznym w Wilnie. W latach 2003–2005 pracowała w tygodniku kulturalnym „Literatūra ir menas”. Od 2004 r. mieszka w Brukseli. Jest autorką czterech książek poetyckich i dwóch powieści. Laureatka wielu ważnych litewskich nagród literackich. Jej twórczość była tłumaczona na angielski, francuski, niemiecki, słoweński i włoski. W Polsce wiersze Agnė Žagrakalytė gościły na łamach „Arterii”, „Borussii”, „Pisma”, „Tekstualiów” i „Tygla Kultury”. W 2019 roku ukazały się dwie książki poetyckie Žagrakalytė w przekładzie Agnieszki Rembiałkowskiej: Wiersze z Brukseli oraz Właśnie. Za tom Właśnie poetka została nominowana do Nagrody Europejskiego Poety Wolności 2020.
8 lipca 2022 (piątek) | 12.00–13.00 | Bałagan – patio, ul. Grodzka 5a, Lublin
Premiera książki: Wano Krueger „Ostatni pocałunek Iljicza”, przekład z ukraińskiego Bohdan Zadura. Z autorem i tłumaczem rozmawiać będzie Wojciech Szot.
„Ostatni pocałunek Iljicza” – „Jak światowa miała być rewolucja, tak światowa jest poezja Wana Kruegera, nie tylko dlatego, że pojawia się w niej i Kreml, i Biały Dom, Watykan i Stambuł, Warszawa, Berlin, Lwów, Sarajewo i Twin Towers, Mao i Radovan Karadžić. Freud i Cthulhu. Ten ostatni to dobry pretekst, by mówić o lovecraftowskim horrorze niektórych wierszy, choćby Chemicznego ślubu, poświęconego Elżbiecie Batory, Krwawej Hrabinie z Čachtic, uchodzącej za największą seryjną morderczynię w historii. Straszności nagromadzone w poezji Kruegera, często skontrastowane z niezapowiadającą ich sielanką, pozwalają czytelnikowi na przeżycie czegoś w rodzaju katharsis – nie każda poezja ma to do zaoferowania”. – Bohdan Zadura.
Wano Krueger (właściwie Iwan Kołomijeć, ur. w 1976 roku w Kijowie) – absolwent Akademii Kijowsko-Mohylańskiej, politolog. Jeden z najbardziej skandalizujących poetów we współczesnej literaturze ukraińskiej, określający swój styl jako nekrokomunizm. Autor tomów wierszy: Ніжна посмішка Берії (Łagodny uśmiech Berii), 2010; Зіґґі Фрейд & Ктулхуn (Ziggi Freud i Cthulhu), 2014; Вертеп на Куренівці (Jaskinia na Kureniowce) 2015; Прощальний поцілунок Ілліча (Pożegnalny pocałunek Iljicza), 2015; Цебер без дна (Ceber bez dna), 2020.
8 lipca 2022 (piątek) | 17.00–18.00 | Bałagan – patio, ul. Grodzka 5a, Lublin
Śniadanie literackie. Dyskusja pt. „Zawłaszczanie kultury – różne drogi dochodzenia do tożsamości narodowej”
Twórcy z Ukrainy i Białorusi będą zastanawiać się nad nowym modelem afirmowania się kultury narodowej, przejawów oporu obywatelskiego w przestrzeni publicznej i prywatnej, walce o język narodowy i tworzeniu nowych narracji tożsamościowych. Rozmowa o dekolonizacji – zarówno w Ukrainie, jak i na świecie, w kontekście rewizji „wiedzy imperialnej”, a także sytuacji białoruskiego społeczeństwa w kraju i na emigracji.
Rozmawiać będą: Mykoła Riabczuk, Natałka Biłocerkiweć, Zmicer Waynowski, Hubert Łaszkiewicz
9 lipca 2022 (sobota) | 11.00–12.30 | Bałagan – patio, ul. Grodzka 5a, Lublin
Dyskusja pt. „Idealna koncepcja współpracy polsko-ukraińskiej?”
Refleksja nad myślą polityczną orędowników dialogu polsko-ukraińskiego. Rozmowa osadzona jest w kontekście omówienia nowości wydawniczych z serii „Zakotwiczone”: pierwszego wydania dramatu Józefa Łobodowskiego „Wyzwolenie” oraz planowanego wydania traktatu filozoficznego Henryka Józewskiego (z archiwum Kultury Paryskiej).
Uczestnicy dyskusji zastanowią się, jakie elementy dotychczasowej myśli politycznej warte są kontynuacji, a jakie były polemiczne oraz co warto byłoby dziś do nich dopowiedzieć w aktualnym procesie wspierania Ukrainy w czasie wojny. Spróbujemy zastanawiać się, w jaki sposób budować trwałe relacje międzykulturowe w naszym nowym wielokulturowym społeczeństwie.
Sto lat temu do rodzinnego Lublina powrócił pierwszy rzecznik polsko-ukraińskiego dialogu – Józef Łobodowski, poeta, tłumacz, prozaik, publicysta. Przyjechał do miasta w 1922 r. pociągiem z Kaukazu, gdzie dorastał wśród Kozaków kubańskich, poznając smak biedy, a także dramatyczne wydarzenia rewolucji komunistycznej. Niepublikowany dotąd jego dramat „Wyzwolenie” ukazał się w serii „Zakotwiczone” i pozwala wejrzeć w społeczno-polityczny mechanizm doby Wielkiego Kryzysu.
Rozmawiać będą: Jarosław Cymerman, Mariusz Sawa, Wojciech Pokora, Aleksandra Zińczuk
9 lipca 2022 (sobota) | 13.30–15.00| Bałagan – patio, ul. Grodzka 5a, Lublin
„Media społecznościowe. Bezpieczny czy niebezpieczny front wojny?”
Z Kateryną Babkiną rozmawiać będzie Mariana Kril.
Media społecznościowe dla większości z nas stanowią stały element codziennego życia. Facebook, Instagram, Twitter to te najbardziej popularne. Co, jeśli korzystanie z tych mediów może okazać się niebezpieczne? W jakim znaczeniu? Czy media społecznościowe są frontem wojny? Czy treści wojenne (zdjęcia, nagrania) powinny zostać cenzurowane? Jak radzić sobie z dezinformacją? Uczestniczki rozmowy zastanowią się, jaka jest rola mediów społecznościowych podczas trwania wojny.
Kateryna Babkina (ur. 1985 roku w Iwano-Frankiwsku) – znana ukraińska pisarka, dziennikarka, scenarzystka i menedżerka kultury. Autorka kilku tomików poezji (debiut Ognie św. Elma, 2002), powieści Sonia,2013; zbiorów opowiadań, książek dla dzieci, a także scenariuszy filmowych oraz sztuki Hamlet Babylon wystawianej w Kijowie, Genewie i Wiedniu. Jej twórczość tłumaczona jest na angielski, czeski, francuski, hiszpański, niemiecki, szwedzki, rumuński, rosyjski i hebrajski. W 2017 r., nakładem wydawnictwa Warsztatów Kultury w Lublinie, ukazał się zbiór opowiadań Szczęśliwi nadzy ludzie (wyd. ukr. 2016), który był pierwszą książką Kateryny Babkiny wydaną w Polsce. W 2021 r., za książkę Nikt tak nie tańczył jak mój dziadek, została nagrodzona Literacką Nagrodą Europy Środkowej „Angelus”.
9 lipca 2022 (sobota) | 16.00–17.30 | Bałagan – patio, ul. Grodzka 5a, Lublin
Premiera pierwszego polskiego wyboru poezji Jankewa Glatsztejna „Dobranoc, świecie”, przekłady z jidysz m.in. Bella Szwarcman-Czarnota i Monika Adamczyk-Garbowska. Z tłumaczkami rozmawiać będzie Monika Szabłowska-Zaremba
Jankew (Jakub) Glatsztejn urodził się w 1896 r. w Lublinie. W 1914 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie w Nowym Jorku tworzył modernistyczną grupę poetycką In Zich. Był cenionym i rozpoznawalnym żydowskim pisarzem tworzącym w języku jidysz, przez co w Polsce praktycznie nieznanym. W jego twórczości pojawiają się zarówno wątki rodzime, lubelskie, jak i codzienność nowojorska, a także refleksje nad tradycją i lamentacje nad ofiarami Zagłady.
10 lipca (niedziela) | 11.00–12.00 | Bałagan, ul. Grodzka 5a, Lublin – patio
Zapowiedź wydawnicza „Republiki Głuchych” („Deaf Republic”) Ilyia Kaminsky’ego. Z tłumaczką Anną Łazar rozmawiać będzie Jan Burnatowski. Tłumaczenie na PJM.
Polskie wydanie „Republiki Głuchych” ukaże się w przekładzie Anny Łazar w serii „Zakotwiczone”. Liryki pt. Deaf Republic Ilyia Kaminsky’ego ukazały się w 2019 r. w amerykańskim wydawnictwie Graywolf Press. Zawarta w nich opowieść wojenna jest porażająco aktualna. Tom został natychmiast doceniony, zaś autor nagrodzony prestiżowymi nagrodami (m.in. zdobywca National Jewish Book Award for Poetry oraz finalista National Book Award for Poetry, Los Angeles Times Book Prize czy National Book Critics Circle Award for Poetry).
Ily Kaminsky urodził się w Odessie. Jest osobą niedosłyszącą odkąd jako dziecko zachorował na poważaną chorobę. Poeta ukraińsko-rosyjsko-żydowsko-amerykańskiego pochodzenia, krytyk, tłumacz, wykładowca i profesor. Najbardziej znany jest ze swoich tomów poetyckich Taniec w Odessie i Republika Głuchych.
Po spotkaniu odbędzie się performance inspirowany Republiką Głuchych wg lwowskiego artysty Volodymyra Topiya.
10 lipca (niedziela) | 16.00–17.00 | Bałagan, ul. Grodzka 5a, Lublin – patio
O serii „Zakotwiczone”:
Seria wydawnicza Warsztatów Kultury w Lublinie została powołana do życia w 2021 roku. Do tej pory ukazał się pierwszy polski wybór poezji – przekłady z jidisz Jankewa Glatsztejna „Dobranoc, świecie” oraz niepublikowany dotąd dramat Józefa Łobodowskiego „Wyzwolenie”. Nowa seria powstała w odpowiedzi na nowe potrzeby, gdy w dobie dezintegracji wspólnot, więzi europejskich, sąsiedzkich, międzyludzkich, rozpadu dotychczasowych układów geopolitycznych, sposobów codziennego funkcjonowania zmieniło się również pojęcie geopoetyki. Literatura będąca ponad obramowaniem granic, może wychodzić dalej, mieć właściwości scalające i tłumaczące aktualne przeobrażenia w świecie. Poddawać w wątpliwość zastane schematy myślowe, rozpoznawać emocjonalne odruchy. Poszukiwać głębi pojęć, mierzyć się z wyzwaniami współczesności i przyszłości bez pomijania źródeł, podglebia, z którego wyrosła, zakotwiczyła się choćby pojedynczym nerwem czasu, miejsca lub systemu wartości. Ale w nowym świecie poizolacyjnym – naznaczonym katastrofą – rodzi się nowa wrażliwość. Wypaliły się pojęcia tego, co nasze, rodzime, znane. Ponownie wędrują granice Zachodu i Wschodu, Północy i Południa, a z nimi literatury poszczególnych krajów i języków. Czas na zmianę narracji opartej na wygodnych opozycjach i podziałach. Jeśli chcemy wyzwolić nowe sensy kulturotwórcze, czas pogodzić się z wariantywnością i nieuchronną zmiennością. Łączyć, płynąc. Ponownie zakotwiczać.
Wschód Kultury – Inne Brzmienia
7–10 lipca 2022
Lublin, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny.
Organizatorzy festiwalu Wschód Kultury – Inne Brzmienia:
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, Miasto Lublin, Warsztaty Kultury w Lublinie oraz Kultura Dostępna.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Krzysztof Żuk – Prezydent Miasta Lublin.
Patroni medialni: Polityka, Gazeta Wyborcza, HIRO, TVP Polonia, Radio Lublin, nowamuzyka.pl., rytmy.pl, British Council, Onet
Partnerzy: Keychange, Music Export Poland
Więcej informacji na temat festiwalu można znaleźć na: www.innebrzmienia.eu
Przegląd Bałtycki powstał w styczniu 2015 r. Serwis dostarcza informacji nt. państw regionu Morza Bałtyckiego.
