Gościem specjalnym tegorocznych targów książki w Lipsku (23-26 marca) będzie Litwa. Odwiedzającym zostanie przedstawionych 26 publikacji przetłumaczonych na język niemiecki, wśród nich literatura piękna, książki historyczne, albumy, a także bajki dla dzieci. „Jesteśmy bardzo z tego dumni” – mówi Aušrinė Žilinskienė, dyrektor Litewskiego Instytutu Kultury w Wilnie. Lipska impreza jest drugim co do wielkości targiem książek w Niemczech. Jeszcze w 2002 roku, gdy odbywało się podobne wydarzenie we Frankfurcie, największe w skali Niemiec, Litwini jako goście honorowi mogli przedstawić zaledwie pięć książek przetłumaczonych na niemiecki. Dziś jest ich pięć razy więcej.
Kontynuacja budowy wizerunku
„Litauen. Fortsetzung folgt” („Litwa. Kontynuujemy”) takie motto przyświeca imprezie poświęconej temu nadbałtyckiemu państwu. Jest to nawiązanie do stulecia niepodległości, które będzie miało miejsce w 2018 roku, a które wskazuje na pomost między Litwą międzywojenną a współczesną, a także do wcześniejszych imprez promujących Republikę Litewską w Niemczech. Młode ambitne państwo w przeddzień swego stulecia chce się zaprezentować jako kraj szanujący tradycję, historię i kulturę, ale jednocześnie na wskroś europejski, zdolny także do krytycznego zmierzenia z trudnymi problemami, takimi jak choćby stosunek do Rosji. By tradycji stało się zadość, Niemcy będą mogli kupić „Cztery pory roku” („Die Jahreszeiten”) Kristijonasa Donelaitisa, które już raz były tłumaczone na niemiecki, ale Litwa promować będzie także swoich współczesnych autorów. Jako państwo „w środku Europy”. „Litwa znana jest wielu osobom jako kraj z unikatową Mierzeją Kurońską, miejsce letniska rodziny Mannów, albo ze swej stolicy Wilna, jednego z najstarszych miast uniwersyteckich Europy” – piszą organizatorzy. „Ale jak bardzo znany jest litewski krajobraz literacki w Niemczech? Jakie perspektywy otwiera on na kraj ze swą fascynującą historią, który geograficznie leży w środku Europy i jak żaden inny, może łączyć w sobie tradycje zachodnie i wschodnie? Jakie autorki i jacy autorzy są do odkrycia? Jakie nowo przetłumaczone książki?” – pytają Niemców Litwini. Dwie ważne postaci, których duch będzie się unosić na targach, to związani z Prusami Wschodnimi Johannes Bobrowski i Tomasz Mann. Pierwszy urodził się w Tylży i w czasie III Rzeszy należał do kościoła wyznającego, ma na swoim koncie takie przetłumaczone na polski książki jak „Litewskie klawikordy” czy „Uczta myszy i inne opowiadania”. Drugi jest laureatem literackiej Nagrody Nobla, autorem „Buddenbooków” i „Czarodziejskiej Góry”, a na swą letnią siedzibę wybrał litewską Neringę.
Co pokażą na targach
Ze współczesnych pisarzy w Lipsku zagości Undinė Radzevičiūtė (ur. 1967), kiedyś pracowniczka branży reklamy, dziś autorka poczytnej książki „Ryba i smoki” (lit. „Žuvys ir drakonai“; niem. „Fische und Drachen“), poświęconej stosunkowi Europy wobec Państwa Środka, która była już tłumaczona na język estoński i rosyjski, a autorka otrzymała za nią nagrodę literacką Unii Europejskiej. Zaprezentowana zostanie także Giedra Radvilavičiūtė (ur. 1962), swego czasu także laureatka nagrody unijnej, ze swą książką „Der lange Spaziergang auf der kurzen Mole” („Długi spacer po krótkim molo”). Niemcy będą mogli przeczytać również esej autobiograficzny „Moskiewskie pielmieni” (niem. „Moskauer Pelmeni”) autorstwa Laurynasa Katkusa (ur. 1972), poświęcony stosunkom z Rosją, litewsko-rosyjskiej „Hassliebe” (miłości i nienawiści jednocześnie). Jest ciekawostką, że Katkus, wychowany w sowieckim, litewsko-rosyjskim Wilnie, sam studiował w Lipsku na lokalnym uniwersytecie w ramach „Erasmusa”. Teraz wraca do Saksonii jako jeden z poczytniejszych litewskich autorów.
Z pisarzy pierwszej połowy XX wieku Litwini pokażą urodzonego w Łodzi i zmarłego w wyniku wypadku samochodowego w Stanach Zjednoczonych Antanasa Škėmę (1910-1961) i jego książkę „Biały całun” (niem. „Das weiße Leintuch”), będącą na Litwie lekturą szkolną. Nie zabraknie miejsca także dla przyjaciela Czesława Miłosza i Józefa Brodskiego oraz sumienia narodu litewskiego Tomasa Venclovy wraz z książką-wywiadem rzeką „Magnetyczna Północ. Rozmowy” (niem. „Der magnetische Norden. Gespräche”), który przeprowadziła Ellen Hinsey. Na targach pojawi się także nazwisko Jurgisa Kunčinasa (1947-2002) z powieścią „Tula“. Autor studiował germanistykę na Uniwersytecie Wileńskim, jednak w 1968 roku relegowano go z uczelni za odmowę uczęszczania na zajęcia z obronności. „Tula” to autobiograficzna historia młodego literata, który nie uznaje kompromisów z władzą sowiecką i chadza własnymi drogami.
Ci, dla których ważna jest historia dawniejsza, na pewno skuszą się na książkę Ingė Lukšaitė „Die Reformation im Großfürstentum Litauen und in Preußisch-Litauen” („Reformacja w Wielkim Księstwie Litewskim i Litwie Pruskiej”), zwłaszcza, że dla Niemców Rok Reformacji obchodzony w 2017 roku ma ogromne znaczenie. A dla dzieci będzie jeszcze bajka na dobranoc Kestutisa Kasparavičiusa „Podróż do krainy pieczonych gołąbków” („Die Reise ins Schlaraffenland”).
Różnorość małego rynku
Dobrą informacją jest to, że na targach pojawi się aż 26 różnorodnych książek. Co roku Niemcy tłumaczą bowiem zaledwie od dwóch do czterech publikacji z Litwy. „To się opłaci. Poprzez kulturę można wiele powiedzieć o danym kraju” – mówi niemieckiej prasie Aušrinė Žilinskienė. Co ciekawe, rynek książki na Litwie jest mikroskopijny – przeciętny nakład wynosi 1300 egzemplarzy. Powyżej trzech tysięcy można mówić już o bestsellerze. Liczby te są nie do porównania z rynkiem wydawniczym w Republice Federalnej Niemiec. Na Litwie istnieje jednak około 300 wydawnictw, w 2015 roku ukazało się ponad 3 tysiące nowych tytułów.
Podczas targów odbędzie się 50 imprez, oprócz wydarzeń literackich, będą także muzyczne, fotograficzne czy artystyczne. Fotograf Arturas Valiauga przygotował wystawę o wybitnym twórcy z Prus Wschodnich, pośredniku między Litwą, Polską a Niemcami „Litauen von Johannes Bobrowski. Beiderseits des Flusses Memel, zwischen Osten und Westen” („Litwa Johannesa Bobrowskiego. Po obu stronach Niemna, między Wschodem a Zachodem”). Impreza litewska w Lipsku jest współorganizowana przez Litewski Instytut Kultury, Lipskie Targi Książki, Ministerstwo Kultury Republiki Litewskiej, ambasadę Litwy w Niemczech, Litewski Związek Wydawców, Państwową Litewską Izbę Turystyki, a także Instytut Goethego w Wilnie.
Wybrane nowości na targach:
- Undinė Radzevičiūte, „Fische und Drachen“ (pol. „Ryby i smoki”), Tłumaczenie Corneliusa Hella, Residenz Verlag
- Anatanas Škėma, „Das weiße Leintuch“ („Biały całun”). Tłumaczenie Claudii Sinnig, Wydawnictwo Guggolz, Guggolz Verlag.
- Tomas Venclova, Ellen Hinsey, „Der magnetische Norden. Gespräche“ („Magnetyczna Północ. Rozmowy“). Tłumaczenie Claudii Sinnig. Wydawnictwo Suhrkamp
- Alvydas Šlepikas, „Der Regengott und andere Erzählungen“ („Bóg deszczu i inne opowiadania“). Tłumaczenie Markusa Rodunera. Wydawnictwo Środkowoniemieckie (Mitteldeutscher Verlag).
- Eugenijus Ališanka, „Streifzüge. Risse. Fluchtpunkte“ („Wędrówki. Pęknięcia. Znikające punkty”). Tłumaczenie Claudii Sinnig. Klak Verlag
- Laimonas Briedis, „Vilnius. Reisen in die ferne Nähe“ („Wilno. Dalekie-bliskie podróże“), Tłumaczenie Corneliusa Hella, Wieser Verlag
- Renata Šerelytė, „Der Windreiter” („Jeździec wietrzny”). Tłumaczenie Corneliusa Hella, Wydawnictwo Wieser Verlag
- Jurgis Kunčinas, „Tula“ („Tula”). Tłumaczenie Markusa Rodunera, Wydawnictwo Corso, Corso Verlag
- Giedra Radvilavičiūte, „Der lange Spaziergang auf der kurzen Mole“ („Długi spacer po krótkim molo“), Tłumaczenie Corneliusa Hella, Wydawnictwo Corso, Corso Verlag
- Laurynas Katkus, „Moskauer Pelmeni“ („Moskiewskie pielmieni“), Tłumaczenie Claudii Sinnig, Lipskie Wydawnictwo Literackie (Leipziger Literaturverlag)
- Ingė Lukšaitė, „Die Reformation im Großfürstentum Litauen und in Preußisch-Litauen“ („Reformacja w Wielkim Księstwie Litewskim i Litwie Pruskiej”). Tłumaczenie Lilija Künstling, Lipskie Wydawnictwo Uniwersyteckie (Leipziger Universitätsverlag)
Oficjalny link do Lipskich Targów Książki: http://www.leipziger-buchmesse.de/.
Prezentacja Litwy na targach: http://www.litaueninleipzig.lt/.
Pełna lista książek, które zostaną zaprezentowane na targach: http://lithuanianculture.lt/wp-content/uploads/2017/02/LBM-2017-Schwerpunktland-Litauen.docx.pdf.
W 2010 r. współzałożyciel Programu Bałtyckiego Radia Wnet, a później jego redaktor, od lat zainteresowany Łotwą, redaktor strony facebookowej "Znad Daugawy", wcześniej pisał o krajach bałtyckich dla "Polityki Wschodniej", "Nowej Europy Wschodniej", Delfi, Wiadomości znad Wilii, "New Eastern Europe", Eastbook.eu, Baltica-Silesia. Stale współpracuje także z polską prasą na Wschodzie: "Znad Wilii", "Echa Polesia", "Polak na Łotwie". Najlepiej czuje się w Rydze i Windawie.
