Nagroda Literacka Unii Europejskiej, przyznawana przez Parlament Europejski od 2009 roku, wyróżnia autorki i autorów beletrystyki z 41 krajów, biorących udział w programie unijnym „Kreatywna Europa”. Nagroda ma promować różnorodność współczesnej literatury europejskiej: w ciągu trzyletniego cyklu otrzymuje ją jeden twórca bądź twórczyni z każdego kraju. 18 maja ogłoszono laureatki i laureatów na 2021 rok. Wśród 13 nagrodzonych znaleźli się autorka z Łotwy, autor ze Szwecji, a także pisarka z Islandii.
Wśród nagrodzonych znalazła się Laura Vinogradova (Łotwa) nominowana za powieść Upe (pol. „Rzeka”). Pochodząca z Rygi Laura Vinograova (1984) rozpoczęła twórczość literacką od książki dla dzieci (Snīpulītis no Snīpuļciema), później na Łotwie ukazały się dwa tomy jej opowiadań: izelpas (pol. „wydechy”, 2018) i Lāču kalns (pol. „Góra Niedźwiedzi”, 2018). W 2019 roku wydała dwutomową książkę dla dzieci Mežpasakas (pol. “Leśne opowieści”). Opublikowana w 2020 roku powieść Upe była nominowana do Łotewskiej Nagrody Literackiej roku (LALIGABA 2021). Opowiada o trudnych relacjach rodzinnych, próbach pogodzenia się z przeszłością i siostrzanej miłości. Główna bohaterka, Rute, dowiaduje się, że ojciec, którego nigdy nie poznała, zostawił jej w spadku dom nad rzeką. Kobieta, coraz gorzej radząca sobie z relacjami i trudnymi wspomnieniami, postanawia uciec z miasta i zamieszkać w starej posiadłości. Tytułowa rzeka symbolizuje więź z zaginioną starszą siostrą, za którą boleśnie tęskni Rute. Napisana prostym, żywym językiem historia zjednała sobie na Łotwie zarówno krytyków, jak i rzesze czytelników.
Nagrodzony został również Maxim Grigoriev (Szwecja) za powieść Europa (pol. „Europa”). Maxim Grigoriev (1980) jest pisarzem, krytykiem oraz tłumaczem z języka rosyjskiego na język szwedzki – urodził się w Moskwie, ale wyemigrował do Szwecji jako nastolatek. Debiutował zbiorem opowiadań Städer (pol. „Miasta”), za którą otrzymał rodzimą nagrodę Borås Tidning, wyróżniającą debiutantów. W 2016 roku wydał powieść pod tytułem Nu (pol. „Teraz”). Nagrodzona powieść Europa traktuje o tęsknocie i dramacie emigracji. Przedstawia historię emigranta w średnim wieku, Nikity, który jako nastolatek uciekł z Moskwy do Paryża. Po latach rozczarowań snuje wspomnienia i idealizuje przeszłość. Opowieść jest również pretekstem, by przedstawić w krzywym zwierciadle i z przymrużeniem oka rosyjską emigrację na Zachodzie.
Warto wspomnieć również o autorce z nie leżącej nad Bałtykiem, ale bliskiej kulturowo Islandii: nagrodę otrzymała pisarka i historyczka Sigrún Pálsdóttir za powieść Delluferðin (pol. „Wymówki”). Sigrún Pálsdóttir (1967) obroniła doktorat z historii idei na Uniwersytecie Oksfordzkim, była wykładowczynią na Uniwersytecie Islandzkim, pracowała przy redakcji dzieł historycznych. Zasłynęła zwłaszcza twórczością biograficzną: była nominowana do kilku nagród literackich, w tym Islandzkiej Nagrody Literackiej (Íslensku bókmenntaverðlaunin). Książka Delluferðin to powieść historyczna z pogranicza kryminału: akcja dzieje się pod koniec XIX wieku i przenosi się z Reykjavíku do Nowego Jorku w ślad za główną bohaterką, córką muzealnika, która wyrusza w szaloną podróż.
Oficjalna strona Nagrody Literackiej Unii Europejskiej: euprizeliterature.eu
Bałtystka, tłumaczka literatury łotewskiej i litewskiej. Absolwentka Bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim oraz Podyplomowych Studiów Reklamy w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Członkini Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury. Interesuje się kulturą i marketingiem, a szczególnie tym, co łączy oba te obszary. Prowadzi blog o literackiej stronie reklamy: www.smarzewska.com.
