Litewski Związek Rolników i Zielonych (LVŽS) jest kolejną litewską partią, której nie udało się pozostać u władzy na kolejną kadencję. Po ośmiu latach spędzonych w opozycji do władzy powraca natomiast Związek Ojczyzny-Litewscy Chrześcijańscy Demokraci (TS-LKD), któremu przyjdzie tworzyć koalicję z Ruchem Liberałów (LRLS) oraz Partią Wolności (LP). Premierem najprawdopodobniej zostanie przedstawicielka TS-LKD Ingrida Šimonytė. Takie są ostateczne rezultaty wyborów parlamentarnych, przeprowadzonych w dwóch turach: 11 i 25 października 2020 roku.
W niedzielę, 25 października, Litwini wzięli udział w drugiej turze wyborów do Sejmu, głosując w 68 z 71 okręgów jednomandatowych. Dwa tygodnie wcześniej rozstrzygnięcie nastąpiło w trzech okręgach, gdzie zwycięskim kandydatom udało się zdobyć wymaganą większość ponad połowy głosów. W pozostałych potrzebne było dodatkowe głosowanie. Jednocześnie 11 października wybierali 70 posłów z list partyjnych, zgodnie z ordynacją proporcjonalną. W tej części wyborów najwięcej głosów przypadło opozycyjnemu konserwatywnemu Związkowi Ojczyzny-Litewskim Chrześcijańskim Demokratom, który wyprzedził rządzący Litewski Związek Rolników i Zielonych.
Wyniki pierwszej tury w okręgach jednomandatowych dawały obu głównym partiom szansę na zwiększenie swojego stanu posiadania. Kandydaci TS-LKD przeszli do drugiej tury w 54 okręgach, zaś kandydaci LVŽS – w 32 okręgach. W 26 okręgach doszło do bezpośredniej konfrontacji pomiędzy przedstawicielami partii rządzącej i głównego ugrupowania opozycyjnego.
Po przeliczeniu danych z wszystkich 1914 obwodów głosowania w 68 okręgach jednomandatowych swoje zwycięstwo mógł ogłosić Związek Ojczyzny, który zdobył dodatkowe 26 mandatów. Jego główny konkurent wygrał zaledwie w 16 okręgach. Spośród pozostałych ugrupowań najwięcej – 7 mandatów zdobył Ruch Liberałów, 5 miejsc przypadło Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej (LSDP), po 3 – Partii Wolności oraz Litewskiej Socjaldemokratycznej Partii Pracy (LSDDP), po 1 – partii „Wolność i Sprawiedliwość”, Akcji Wyborczej Polaków na Litwie-Związkowi Chrześcijańskich Rodzin, Litewskiej Partii Zielonych i Partii Pracy. Cztery miejsca zdobyli kandydaci niezależni.
W wyborach uczestniczyło łącznie 38,95 proc. obywateli uprawnionych do głosowania, przy czym 11,29 proc. skorzystało z możliwości udziału w głosowaniu przedterminowym (od poniedziałku do czwartku). Najniższa frekwencja (29,21 proc.) zanotowana została w okołowileńskim okręgu Ponary-Grzegorzewo (Panerių-Grigiškių), najwyższa (54,86 proc.) w okręgu Litwinów Świata, przeznaczonym dla obywateli Litwy mieszkających za granicą.
Liderzy poszczególnych partii startowali ze zmiennym szczęściem. Przewodniczący zwycięskiego TS-LKD Gabrielius Landsbergis wygrał (61,34 proc.) w kowieńskim okręgu Centro-Žaliakalnio z kandydatką LVŽS Audronė Jankuvienė. Mandaty zdobyły też liderki obu partii liberalnych: Viktorija Čmilytė-Nielsen (Ruch Liberałów) w wileńskim okręgu Stare Miasto-Zwierzyniec (Senamiesčio-Žvėryno, 55,57 proc.) oraz Aušrinė Armonaitė w okręgu Litwinów Świata (54,43 proc.). Prestiżowe porażki ponieśli dwaj czołowi politycy LVŽS. Premier Saulius Skvernelis przegrał w wileńskim okręgu Zameczek-Karolinka (Pilaitės-Karoliniškių), a minister zdrowia Aurelijus Veryga w kowieńskim okręgu Poniemuń (Panemunės). W obu przypadkach zwyciężyły ich konkurentki z TS-LKD: Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė oraz Gintarė Skaistė.
Do ciekawej konfrontacji doszło w okręgu uciańskim, gdzie rywalizowali przewodniczący Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej Gintautas Paluckas oraz kandydat TS-LKD Edmundas Pupinis. Po zliczeniu wszystkich danych okazało się, że obaj konkurenci uzyskali identyczną liczbę głosów. O przyznaniu mandatu Pupinisowi zdecydował fakt, że zdobył większą liczbę głosów w pierwszej turze*. Paluckas, podobnie jak Skvernelis i Veryga uzyskał już wcześniej mandat z listy partyjnej. Spośród liderów partyjnych do Sejmu trafi też Remigijus Žemaitaitis, przewodniczący „Wolności i Sprawiedliwości”, który uzyskał mandat w okręgu Kielmy-Szyłele (Kelmės-Šilalės) i będzie jedynym przedstawicielem swojego ugrupowania.
| partia | okręg wielomandatowy | okręgi jednomandatowe | MANDATY ŁĄCZNIE | ||
| poparcie (głosy) | poparcie (proc.) | mandaty | |||
| Związek Ojczyzny-Litewscy Chrześcijańscy Demokraci (TS-LKD) | 292 124 | 24,86 | 23 | 27 | 50 |
| Litewski Związek Rolników i Zielonych (LVŽS) | 204 791 | 17,43 | 16 | 16 | 32 |
| Partia Pracy (DP) | 110 773 | 9,43 | 9 | 1 | 10 |
| Litewska Partia Socjaldemokratyczna (LSDP) | 108 649 | 9,25 | 8 | 7 | 15 |
| Partia Wolności (LP) | 107 093 | 9,11 | 8 | 3 | 11 |
| Ruch Liberałów (LRLS) | 79 755 | 6,79 | 6 | 7 | 13 |
| Akcja Wyborcza Polaków na Litwie-Związek Chrześcijańskich Rodzin (AWPL-ZChR) | 3 | 3 | |||
| Litewska Socjaldemokratyczna Partia Pracy (LSDDP) | 3 | 3 | |||
| „Wolność i Sprawiedliwość” (PLT) | 1 | 1 | |||
| Litewska Partia Zielonych (LŽP) | 1 | 1 | |||
| niezależni | 4 | 4 | |||
Już w niedzielę wieczorem, po ogłoszeniu wstępnych wyników dających zwycięstwo dotychczasowej opozycji, liderzy Związku Ojczyzny oraz Ruchu Liberałów i Partii Wolności zawarli porozumienie w sprawie formowania nowej koalicji. Wszystkie trzy ugrupowania będą posiadać łącznie 74 mandaty w 141-osobowym Sejmie, co powinno pozwolić im na utworzenie stabilnego rządu.
Kandydatką koalicji na premiera ma być przedstawicielka TS-LKD Ingrida Šimonytė (jedna z trzech osób, które zwyciężyły w okręgu jednomandatowym w pierwszej turze). Ta 45-letnia ekonomistka, w przeszłości m.in. minister finansów w rządzie Andriusa Kubiliusa (w czasie poprzednich rządów Związku Ojczyzny) w ubiegłym roku bez powodzenia startowała w wyborach prezydenckich, przegrywając w drugiej turze z Gitanasem Nausėdą. Teraz właśnie w rękach prezydenta będzie leżeć decyzja o powierzeniu Šimonytė misji utworzenia rządu. Powinno to nastąpić w najbliższych tygodniach.
*po ponownym przeliczeniu głosów okazało się, że Pupinis otrzymał 7076 głosów, podczas gdy Paluckas 7071 głosów.
Absolwent Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, interesuje się krajami bałtyckimi, stosunkami polsko-litewskimi i polsko-białoruskimi, był współautorem "Programu Bałtyckiego" w Radiu Wnet, publikował m.in. w "Nowej Europie Wschodniej", "New Eastern Europe", "Tygodniku Powszechnym", portalu "Więź" i "Magazynie Pismo". Autor książki "Litwa po litewsku" (Wydawnictwo Czarne, 2024).
