W dniach 11-18 listopada 2023 w Toruniu odbędzie się 31. edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego EnergaCAMERIMAGE, który poświęcony jest przede wszystkim sztuce operatorów filmowych. W tym roku w ramach festiwalu nie odbędzie się Przegląd Kina Państw Nadbałtyckich, ale w programie nie zabraknie obrazów zrealizowanych przez twórców pochodzących z krajów regionu Morza Bałtyckiego.
W Konkursie Debiutów Reżyserskich o główną nagrodę powalczy meksykańsko-szwedzka produkcja Heroiczny. Film opowiada historię młodego meksykańskiego kadeta o rdzennym pochodzeniu, który wstępuje do szkoły wojskowej, by uciec przed widmem nędzy i zapewnić byt rodzinie. W armii młody człowiek mierzy się jednak z falą przemocy i upokorzenia, które stopniowo zmieniają jego łagodną osobowość.
W ramach Pokazów Specjalnych zaprezentowane zostaną dwa filmy, w których produkcję zaangażowani byli twórcy z krajów położonych nad Bałtykiem. Pierwszym z nich jest dramat historyczny Bękart, którego akcja dzieje się w połowie XVIII wieku na Jutlandii, gdzie ubogi kapitan w odpowiedzi na odezwę króla duńskiego Frederika V, stara się podbić dzikie wrzosowiska i stworzyć cywilizację. Główną rolę w filmie, który jest wspólną produkcją Danii, Szwecji, Norwegii oraz Niemiec, zagrał Mads Mikkelsen. Drugim obrazem, którego pokaz zaplanowano w tym paśmie, jest western The Dead Don’t Hurt. Film, będący produkcją twórców z Kanady, Danii i Meksyku, opowiada historię miłości Kanadyjki i duńskiego imigranta, rozgrywającą się w Stanach Zjednoczonych w czasach wojny secesyjnej. Reżyserem, autorem scenariusza oraz odtwórcą głównej roli w filmie jest Viggo Mortensen.
W sekcji Pokazów Specjalnych Filmów Dokumentalnych warto zwrócić uwagę na dwa obrazy – jednym z nich jest film W teatrze przemocy w reżyserii Polaka Łukasza Konopy oraz Duńczyka Emila Langballe. Dokument opowiada o człowieku, który w dzieciństwie został zmuszony do walki jako żołnierz w Ugandzie, a po latach stanął przed Międzynarodowym Trybunałem w Hadze i został oskarżony o zbrodnie wojenne z dawnych lat. Jego obrońca stara się przekonać sąd, że jako niewinne dziecko został on poddany potwornej presji i praniu mózgu. Drugim tytułem jest duńsko-szwedzka produkcja I król rzekł: „Co za fantastyczna maszyna” – film ten pokazuje rozwój kultury obrazu od wynalezienia pierwszego aparatu obscura po kamery internetowe i cyfrową rejestrację ruchu.
W Konkursie Długometrażowych Filmów Dokumentalnych do walki o nagrodę główną zostały zakwalifikowane dwa filmy związane z krajami regionu Morza Bałtyckiego – estoński dokument Siostrzeństwo Świętej Sauny oraz wspólna produkcja Bułgarii, Finlandii i Norwegii zatytułowana Ostatni żigolo, której reżyserem jest Tonislav Hristov. Warto podkreślić, że obraz Siostrzeństwo Świętej Sauny został zgłoszony w tym roku jako estoński kandydat do Oscara dla najlepszego pełnometrażowego filmu międzynarodowego. Kręcony przez niemal 8 lat dokument miał swoją międzynarodową premierę podczas Festiwalu Filmowego Sundance w 2023 roku, gdzie Anna Hints odebrała nagrodę za najlepszą reżyserię w kategorii World Cinema – Documentary. Obraz opowiada o grupie kobiet, spotykającej się w położonej w lesie tradycyjnej estońskiej saunie dymnej, żeby wspólnie dzielić się doświadczeniami, sekretami i najbardziej intymnymi przemyśleniami oraz jednocześnie czerpać siłę z poczucia wspólnoty, tytułowego siostrzeństwa, które rodzi się podczas tego rytuału. Spotkania w saunie zostały ukazane w sposób mistyczny i skłaniają do refleksji nad tym, czym jest współczesna kobiecość. Magiczną atmosferę filmu podkreśla oryginalna ścieżka dźwiękowa, będąca efektem współpracy islandzkiego kompozytora Eðvarða Egilssona oraz estońskiego folkowego trio Eeter. Przy okazji warto wspomnieć, że sauna jest jednym z najważniejszych elementów kultury Estonii – od 2014 roku tradycja związana z sauną dymną wpisana jest na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Dawniej pobyt w saunie miał w Estonii wymiar symboliczny i rytualny – w niej na świat przychodziły dzieci, a ludzie u kresu życia spędzali tu swoje ostatnie chwile.
Przy okazji warto podkreślić, że w ramach Pokazów Specjalnych zaprezentowany zostanie film Chłopi, który został zgłoszony jako polski kandydat do Oscara dla najlepszego pełnometrażowego filmu międzynarodowego. Obraz ten został zrealizowany specjalną metodą animacji – nagrane wcześniej przed kamerą kadry zostały powtórnie namalowane farbą olejną na płótnie. Film składa się z 40 000 klatek filmowych w formie obrazów, które zostały namalowane przez ponad stu artystów pracujących przez dwa lata w czterech studiach w Polsce, Serbii, Ukrainie i Litwie. Film był współfinansowany przez Litewskie Centrum Filmowe, a jedną z jego koproducentek jest Litwinka Agnė Adomėnė. Obraz, będący adaptacją powieści Władysława Reymonta pod tym samym tytułem, jest najchętniej oglądanym polskim filmem w kinach w tym roku.
Wiele rodzimych produkcji, już pokazywanych w kinach i nagradzanych na innych festiwalach, zostanie zaprezentowanych w Konkursie Filmów Polskich oraz w ramach tematycznych retrospektyw, a także w specjalnym, jubileuszowym paśmie zatytułowanym 75 lat patrzymy na świat. Jubileusz Państwowej Szkoły Filmowej w Łodzi.
Projekcje filmowe, seminaria specjalistyczne oraz spotkania z twórcami i innymi zaproszonymi gośćmi odbywać się będą w CKK Jordanki, Cinema City, Kinie Fundacji Tumult oraz w Teatrze im. Wilama Horzycy.
Filmy związane z krajami bałtyckimi w programie EnergaCAMERIMAGE 2023:
Heroiczny (Heroico)
Meksyk/Szwecja 2023
reż. David Zonana
zdjęcia: Carolina Costa
Bękart (Bastarden)
Dania/Szwecja/Norwegia/Niemcy 2023
reż. Nikolaj Arcel
zdjęcia: Rasmus Videbæk
The Dead Don’t Hurt
Meksyk/Kanada/Dania 2023
reż. Viggo Mortensen
zdjęcia: Marcel Zyskind
W teatrze przemocy (Theatre of Violence)
Dania/Niemcy 2023
reż. Łukasz Konopa, Emil Langballe
zdjęcia: Kacper Czubak, Eli Roland Sachs, Janis Mazuch
I król rzekł: „Co za fantastyczna maszyna” (And the King Said, What a Fantastic Machine)
Dania/Szwecja 2023
reż. Axel Danielson, Maximilien Van Aertryck
zdjęcia: Axel Danielson, Maximilien Van Aertryck
Siostrzeństwo Świętej Sauny (Savvusanna sõsarad)
Estonia/Francja/Islandia 2023
reż. Anna Hints
zdjęcia: Ants Tammik
Ostatni żigolo (The Last Seagull)
Bułgaria/Finlandia/Norwegia 2023
reż. Tonislav Hristov
zdjęcia: Orlin Ruevski
Chłopi
Polska/Litwa/Serbia
reż. DK Welchman, Hugh Welchman
zdjęcia: Kamil Polak, Radosław Ładczuk, Szymon Kuriata
Absolwentka bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim oraz studentka uniwersytetów w Wilnie, Kłajpedzie i Rydze. Interesuje się historią i kulturą krajów bałtyckich. W wolnych chwilach pływa, biega, jeździ na rowerze lub nartach oraz podróżuje po Europie i fotografuje. Torunianka.
