Litewska Partia Socjaldemokratyczna dołączyła do grona ugrupowań, które wystawią swoich kandydatów w przyszłorocznych wyborach prezydenta Litwy. Na konferencji partyjnej odbywającej się w sobotę (24 listopada) w Wilnie zapadła decyzja o udzieleniu poparcia obecnemu komisarzowi Unii Europejskiej do spraw zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenisowi Povilasowi Andriukaitisowi. Jednocześnie ogłoszona została także lista kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego, którą otwiera obecna europarlamentarzystka Vilija Blinkevičiūtė.
Około tysiąca członków Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej (LSDP) zebrało się w sobotę w wileńskiej hali LITEXPO. Celem konferencji (odbywającej się pod hasłem „W imieniu ludzi”), którą otworzył przewodniczący ugrupowania i wicemer litewskiej stolicy Gintautas Paluckas było zatwierdzenie kandydata w wyborach prezydenckich, listy wyborczej do Parlamentu Europejskiego oraz nowego dokumentu programowego zatytułowanego „Socjaldemokratyczna wizja dla Litwy 2024”. Nowa strategia partii obiecuje zmianę dotychczasowego modelu społeczno-ekonomicznego na Litwie.
W czasie swojego przemówienia Gintautas Paluckas stwierdził, że brak zaufania do władzy politycznej w państwie osiąga niebezpieczne granice. Według lidera socjaldemokratów nieufność społeczna, wyrażona w protestach i strajkach, pokazuje, że ludzie próbują na własną rękę rozwiązywać swoje problemy. A to z kolei jest rezultatem politycznych manipulacji i działań polityków, niewywiązujących się ze swoich obietnic. „Mamy jednak odpowiedź” – deklarował Paluckas: „Nasza droga dla Litwy wytyczona jest w Socjaldemokratycznej wizji do 2024 roku. Tę siłę przekujemy w siłę polityczną. Ta fala i ta wizja pozwoli dotrzeć do każdego człowieka i każdego domu”.
Jak piszą autorzy dokumentu „Socjaldemokratyczna wizja dla Litwy” prawdziwym wyznacznikiem rozwoju kraju jest nie wzrost PKB, ale poziom edukacji społeczeństwa, ochrony zdrowia czy wzajemnego zaufania. „Nasza gospodarka rośnie, ale dobrobyt wielu ludzi – nie. Nierówności w dochodach i możliwości dzielą Litwę. Wizja to lewicowa alternatywa dla Litwy” – deklarował Paluckas. „Bogactwo państwa nie może być celem samym w sobie. Bogactwo państwa powinno być kierowane i mierzone zgodnie z tym, ile możliwości tworzy” – mówił przewodniczący LSDP. Paluckas w swoim przemówieniu zwracał uwagę na konieczność zniwelowania nierówności dochodowych i zwiększenia dostępu do rozmaitych usług publicznych.
Uczestnicy konferencji podjęli decyzję o zatwierdzeniu kandydatury w zaplanowanych na 12 maja 2019 roku wyborach prezydenckich. Socjaldemokratów będzie w nich reprezentować Vytenis Povilas Andriukaitis. Uzyskał on poparcie ok. 40 oddziałów rejonowych partii. „Wiemy wszyscy, co reprezentuje sobą Vytenis – to socjaldemokracja, to wartości. Wszystkiego tego dowiódł swoją pracą i życiem. Mamy tylko mały problem – pożyczyliśmy Vytenisa Europie i teraz musimy go odzyskać” – mówił do zgromadzonych Paluckas. Sam Andriukaitis nie wziął udziału w konferencji. Dla 67-letniego polityka socjaldemokratów będzie to trzecie podejście w staraniach o prezydenturę. Wcześniej bez powodzenia pretendował do tego stanowiska w latach 1997 i 2002.
Andriukaitis od 2014 roku zasiada w Komisji Europejskiej kierowanej przez Jean-Claude’a Junckera. Urodził się w 1951 roku w Jakucji, w rodzinie litewskich zesłańców deportowanych przez władze sowieckie. Do ojczyzny powrócił pod koniec lat 50. Z wykształcenia jest lekarzem, pracował w szpitalach m.in. w Kownie i Wilnie. Wyspecjalizował się w kardiochirurgii. Na przełomie lat 70. i 80. uczestniczył w nielegalnej działalności antysowieckiej, był inwigilowany i aresztowany przez KGB oraz objęty dozorem na trzy lata. Pod koniec lat 80. zaangażował się w działalność Sąjūdisu oraz odrodzonej Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej, której został wiceprzewodniczącym.
W 1990 roku został wybrany do Rady Najwyższej Litewskiej SRS, która 11 marca 1990 roku uchwaliła deklarację przywrócenia niepodległości. Uczestniczył w pracach nad nową konstytucją Litwy. Z ramienia LSDP zasiadał w Sejmie w latach 1992–2004 oraz 2008–2014, od 2001 do 2004 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego izby. Uczestniczył w delegacji litewskiego parlamentu do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. We współtworzonym przez socjaldemokratów rządzie Algirdasa Butkevičiusa pełnił funkcję ministra zdrowia (2012–2014). W 2005 roku wygrał sprawę przeciwko byłemu Prokuratorowi Generalnemu, który niesłusznie oskarżył go o korupcję.
Konferencja partyjna zatwierdziła również listę kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się 26 maja przyszłego roku. Listę otwiera obecnie zasiadająca w PE była minister pracy Vilija Blinkevičiūtė. Na kolejnych miejscach znaleźli się: byli ministrowie – finansów Rasa Budbergytė i obrony Juozas Olekas, a także wieloletni poseł na Sejm Julius Sabatauskas. Liczącą 22 osoby listę zamyka natomiast historyk, polityk i dyplomata Vytautas Plečkaitis, w przeszłości działacz Sąjūdisu, sygnatariusz deklaracji z 11 marca 1990 roku oraz ambasador na Ukrainie i w Szwajcarii.
LSDP była partią rządzącą w latach 2012–2016, gdy funkcję premiera sprawował jej lider Algirdas Butkevičius. Po przegranych wyborach w 2016 roku zrezygnował z ubiegania się po raz kolejny o stanowisko przewodniczącego partii. Został zastąpiony przez 39-letniego obecnie Paluckasa, który zapowiedział powrót partii do tradycyjnych wartości socjaldemokratycznych. Pod koniec września 2017 roku partia opuściła koalicję rządową z Litewskim Związkiem Rolników i Zielonych. Grupa polityków z byłem premierem Gediminasem Kirkilasem sprzeciwiających się tej decyzji wyszła z LSDP i w marcu 2018 roku utworzyła Litewską Socjaldemokratyczną Partię Pracy.
Najwyższe w historii poparcie Litewska Partia Socjaldemokratyczna uzyskała w 2000 roku, gdy startowała razem z postkomunistyczną Litewską Demokratyczną Partią Pracy (31 proc. głosów). Wkrótce potem oba ugrupowania zjednoczyły się pod historyczną nazwą. Obecnie poparcie dla partii utrzymuje się na dużo niższym poziomie. W sondażu firmy „Vilmorus” przeprowadzonym w listopadzie na zlecenie dziennika „Lietuvos rytas” gotowość głosowania na LSDP deklaruje 5,6 proc. ankietowanych (w październiku – 7,2 proc.). W wyborach prezydenckich na Vytenisa Andriukaitisa gotowych jest głosować 1,1 proc. badanych (w październiku – 1,6 proc.).
Absolwent Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, interesuje się krajami bałtyckimi, stosunkami polsko-litewskimi i polsko-białoruskimi, był współautorem "Programu Bałtyckiego" w Radiu Wnet, publikował m.in. w "Nowej Europie Wschodniej", "New Eastern Europe", "Tygodniku Powszechnym", portalu "Więź" i "Magazynie Pismo". Autor książki "Litwa po litewsku" (Wydawnictwo Czarne, 2024).
