Gitanas Nausėda, 55-letni ekonomista z wieloletnim doświadczeniem pracy w bankowości, będzie nowym prezydentem Litwy. Zastąpi na tym stanowisku Dalię Grybauskaitė, której kadencja dobiegnie końca 12 lipca. List gratulacyjny do zwycięzcy wyborów skierował prezydent Polski Andrzej Duda. – Jestem przekonany, że Pana prezydentura przyczyni się nie tylko do dynamicznego rozwoju naszych relacji dwustronnych, ale również do pełniejszego wykorzystania potencjału polsko-litewskiej współpracy na forum międzynarodowym – napisał polski prezydent.
W drugiej turze wyborów prezydenckich, która odbyła się 26 maja, Nausėda wyraźnie zdystansował swoją konkurentkę Ingridę Šimonytė, popieraną przez opozycyjny Związek Ojczyzny-Litewskich Chrześcijańskich Demokratów (TS-LKD). Na Nausėdę, startującego jako kandydat niezależny, głosowało 876 749 wyborców (66,72 proc.), zaś na Šimonytė padło 437 399 głosów (33,28 proc.). Frekwencja wyniosła 53,44 proc.
W żadnym z litewskich samorządów Šimonytė nie udało się przegonić Nausėdy. Najlepszy wynik kandydatka TS-LKD uzyskała w Wilnie (46,24 proc.). Z kolei największa różnica między kandydatami została odnotowana w podwileńskim rejonie solecznickim, gdzie na Gitanasa Nausėdę zagłosowało aż 93,58 proc. wyborców. Šimonytė zwyciężyła jedynie w głosowaniu w litewskich placówkach konsularnych za granicą, gdzie poparło ją 54,88 proc. głosujących.
Stabilność i kontynuacja
Jeszcze przed ogłoszeniem oficjalnych wyników w niedzielę wieczorem Ingrida Šimonytė uznała swoją porażkę i pogratulowała swojemu konkurentowi zwycięstwa. Wkrótce po niej do Nausėdy zatelefonowała także Dalia Grybauskaitė. Jak poinformowały służby prasowe Pałacu Prezydenckiego, ustępująca prezydent pogratulowała zwycięzcy, życząc mu siły i powodzenia w spełnianiu oczekiwań wyborców.
Tego samego wieczoru, ok. godz. 23:00, gdy znane były już wstępne wyniki, Gitanas Nausėda wygłosił przemówienie na placu Daukantasa (przed Pałacem Prezydenckim). Następnego dnia zaś wystąpił na specjalnej konferencji prasowej. – Stabilność i kontynuacja będą moimi głównymi wartościami – zapowiedział w poniedziałek prezydent-elekt. Nausėda apeluje o więcej dialogu i porozumienia w litewskim życiu politycznym. Liczy także na to, że w polityce pojawi się więcej kobiet.
W poniedziałek po południu prezydent-elekt został podjęty przez Dalię Grybauskaitė. Rozmowa trwała ponad godzinę. W czasie spotkania omówiono m.in. kwestie proceduralne związane z przejęciem obowiązków głowy państwa przez Nausėdę. Po spotkaniu prezydent-elekt podziękował za możliwość wymiany zdań na temat najbardziej aktualnych spraw wagi państwowej. Oboje rozmówcy podkreślali, że spotkanie odbyło się w atmosferze wzajemnego zrozumienia.
Gratulacje – sąsiedzkie i europejskie
Następnego dnia po wygranej prezydent-elekt otrzymał gratulacje od przywódców państw regionu. – Życzę powodzenia nowowybranemu prezydentowi Litwy Gitanasowi Nausėdzie i bratniemu narodowi litewskiemu! Nasza historia i przyszłość są ściśle związane ze sobą. Mamy wspólne wyzwania, które pokonamy jedynie łącząc siły. Cenimy nasze strategiczne partnerstwo i liczymy na jego wzmocnienie – napisał na Twitterze prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.
Gratulacje do Wilna napłynęły także ze stolic dwóch pozostałych państw bałtyckich. Prezydent Estonii Kersti Kaljulaid we wpisie na Twitterze wyraziła nadzieję na wspólne rozwijanie stosunków estońsko-litewskich i wzmacnianie współpracy bałtyckiej. W podobnym tonie, licząc na rozwój współpracy regionalnej, wypowiedział się także przywódca Łotwy Raimonds Vējonis, który w tym roku odchodzi ze stanowiska.
Obszerny list gratulacyjny na ręce litewskiego prezydenta-elekta skierował Andrzej Duda. – Ufam, że nasza współpraca pozwoli na dalsze zacieśnianie sąsiedzkich relacji oraz pogłębianie przyjaźni i współpracy między naszymi narodami – napisał polski prezydent, który zaprosił Gitanasa Nausėdę do złożenia wizyty w Polsce. – Jestem przekonany, że będzie ona miała istotne znaczenie dla wzmocnienia tradycyjnie dobrych stosunków między naszymi państwami – dodał Andrzej Duda.
– Z satysfakcją przyjmuję postrzeganie przez Pana Polski, jako ważnego partnera Litwy w obszarze ekonomii, kultury i bezpieczeństwa. Wysoko także cenię Pana gotowość do owocnego dialogu z mniejszością polską na Litwie – podkreślił Andrzej Duda. Polski prezydent wyraził także przekonanie, że prezydentura Gitanasa Nausėdy przyczyni się do pełniejszego wykorzystania potencjału współpracy dwustronnej na forum międzynarodowym, w UE i NATO.
– Jestem pewien, że pod Pańskim przywództwem Litwa będzie dalej podążać drogą odnoszącego sukcesy, dynamicznego i godnego zaufania członka Unii Europejskiej, aktywnie i mocno włączającego się w nasz wspólny projekt i naszą wspólną przyszłość – napisał w swoim liście gratulacyjnym przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker. Podkreślił on konieczność wspólnego działania państw członkowskich UE w obliczu współczesnych wyzwań.
Wśród gratulacji znalazł się także list od przewodniczącego Rady Europejskiej Donalda Tuska. – Nie wątpię, że pod Pana przywództwem Litwa będzie w dalszym ciągu odgrywać aktywną i konstruktywną rolę w podejmowaniu wyzwań stojących dzisiaj przed Europą – napisał Donald Tusk życząc Gitanasowi Nausėdzie powodzenia w pełnieniu obowiązków prezydenta.
Nowy prezydent Litwy nie otrzymał jak dotąd gratulacji z Moskwy. Gitanasowi Nausėdzie pogratulował natomiast prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka. – Liczę szczególnie, że Pańska działalność na tym wysokim stanowisku przyczyni się do nawiązania konstruktywnych kontaktów białorusko-litewskich w celu rozwiązania istniejących między naszymi państwami kwestii i podniesienia poziomu zaufania i bezpieczeństwa w regionie – napisał Łukaszenka wyrażając gotowość podjęcie litewskiego prezydenta „na gościnnej białoruskiej ziemi”.
Bankowiec spoza polityki
Zwycięzca wyborów Gitanas Nausėda urodził się w 1964 roku, ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Wileńskim, gdzie następnie się doktoryzował. W latach 90. pracował w Banku Litwy, gdzie m.in. kierował departamentem polityki pieniężnej i zasiadał w zarządzie Banku. W latach 2000–2018 związany z komercyjnym Vilniaus bankas (od 2008 roku SEB Bankas), gdzie pełnił funkcję doradcy zarządu i głównego ekonomisty.
W ubiegłych latach Nausėda wielokrotnie wymieniany był w gronie potencjalnych kandydatów w wyborach prezydenckich. Ostatecznie zamiar kandydowania ogłosił jesienią 2018 roku. Postanowił nie ubiegać się o poparcie żadnej z partii politycznych i wystąpić jako kandydat niezależny. Wówczas również zrezygnował ze stanowiska w banku SEB. Poza pełnieniem w przeszłości funkcji doradcy prezydenta Valdasa Adamkusa (2004–2009) Nausėda nie może pochwalić się bogatym doświadczeniem politycznym.
Absolwent Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, pracownik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, interesuje się krajami bałtyckimi, stosunkami polsko-litewskimi i polsko-białoruskimi, był współautorem "Programu Bałtyckiego" w Radiu Wnet, publikował m.in. w "Nowej Europie Wschodniej", "New Eastern Europe", "Tygodniku Powszechnym", portalu "Więź" i "Magazynie Pismo". Autor książki "Litwa po litewsku" (Wydawnictwo Czarne, 2024).
