Jak co roku Litwa ogłasza swoją stolicę kultury. Tradycja ta narodziła się w 2008 roku. Do tego czasu honor ten spotkał takie miasta jak Jeziorosy, Płungiany, Remigoła, Szyłokarczma, Onikszty, Połąga, Poniewież, Żagary, Telsze i Kłajpeda. Projekt „Laikas keičiasi ir keičia” („Czas się zmieniał i zmienia”) zaproponowany przez lokalny samorząd Mariampola wygrał konkurs ogłoszony przez Ministerstwo Kultury, przez co główne miasto Suwalszczyzny stało się w roku stulecia niepodległości stolicą kulturalną kraju. Krok ten z pewnością ma wymiar symboliczny, bo Mariampol odegrał ogromną rolę w dochodzeniu Litwy do wolności w 1918 roku.
Właśnie w tym mieście istniało w czasach carskich gimnazjum, które wykształciło litewskie elity niepodległościowe. Absolwentami słynnej szkoły byli m.in. Jonas Basanavičius, prezydent Litwy Kazys Grinius, językoznawca Jonas Jablonskis, autor hymnu litewskiego Vincas Kudirka, nauczyciel, pisarz i poeta Antanas Venclova, a także generał i dowódca naczelny wojsk międzywojennej Litwy Silvestras Žukauskas. W Mariampolu kształcił się także, choć szkoły nie ukończył, błogosławiony Jerzy Matulewicz. – Spośród dwudziestu sygnatariuszy aż sześciu pochodziło z litewskiej Suwalszczyzny, które stolicą jest Mariampol – przypomina dyrektor wydziału kultury urzędu miejskiego Jūratė Zakaravičienė.
Oficjalnie Mariampol stanie się stolicą kultury dopiero 20 stycznia. W ramach obchodów wyróżnią się cztery programy: Istorija ir pažinimas (Historia i poznanie), Pasaulis ir atspindys (Świat i refleksja), Susitikime čia (Spotkajmy się tutaj), Šventė ir erdvė (Święto i przestrzeń). Ogółem w trakcie 2018 roku planuje się około dwustu wydarzeń. Mariampol w roku stulecia Litwy wspomogą sławy urodzone w mieście, wśród nich śpiewaczka operowa Violeta Urmanavičiūtė-Urmana, która wraz z orkiestrą dętą wykona światowej klasy przeboje. W grudniu 2017 roku Vytautas Grubliauskas, mer Kłajpedy, która była ogłoszona stolicą kultury w tym roku, przekazał uroczyście Mariampolowi pałeczkę, wręczając mer miasta Irenie Lunskienė bursztynowe drzewo. – Mariampol stanie się litewską stolicą kultury w szczególnym roku 2018, czyli w czasie setnego jubileuszu odbudowy państwowości. Dlatego będziemy dążyć do twórczego pokazania historii miasta, osobowości, które pozostawiły ślady na życiu kulturalnym, życia politycznego i społecznego, aby dostarczyć ludziom twórcze, ciekawe projekty, aby promować nowe wydarzenia. Wyjątkowość Mariampola została odzwierciedlona w symbolu kulturalnej stolicy, czyli dzwonie – powiedziała mer miasta Irena Lunskienė. – To będzie wyjątkowy rok, gdy miasto będzie nosić upragniony tytuł. Choć organizatorzy staną przed wielkim wyzwaniem, mieszkańcy Mariampola będą dzierżyć sztandar stolicy kultury z godnością i odpowiedzialnością – dodała urzędująca od 2017 roku mer.
Do Mariampola, który znajduje się niedaleko polskiej granicy, można od niedawna dojechać nie tylko samochodem czy autobusem, ale także pociągiem z Polski. Długość jazdy jest jednak słabym wabikiem. Podróż z Suwałk trwa bowiem trzy godziny, zaś z Białegostoku prawie pięć godzin, wliczając w to zmianę czasu. Pociąg jeździ w piątki (1), soboty (2) i niedziele (2).
Do najważniejszych zabytków Mariampola należą kościół i klasztor marianów ufundowany w 1750 r. przez hrabinę z Butlerów, Franciszkę Szczukową, kościół św. Wincentego à Paulo, kircha ewangelicka, neogotycka synagoga z II połowy XIX wieku, budynek lokalnego gimnazjum z czasów carskich, a także cerkiew Trójcy Świętej znajdująca się na cmentarzu prawosławnym.
W mieście od 2014 roku działa czterogwiazdkowy hotel Mercure, który funkcjonuje na podstawie umowy franczyzowej zawartej z polską Grupą Hotelową Orbis, a także parę innych hoteli i hosteli. W Mariampolu istnieje mikroskopijna społeczność polska, przed II wojną światową w powiecie mariampolskim mieszkało jednak aż 2,45% Polaków, co dawało 2,4 tysiąca ludności.
Miastem partnerskim Mariampola od wielu lat są leżące po drugiej stronie granicy Suwałki.
W 2010 r. współzałożyciel Programu Bałtyckiego Radia Wnet, a później jego redaktor, od lat zainteresowany Łotwą, redaktor strony facebookowej "Znad Daugawy", wcześniej pisał o krajach bałtyckich dla "Polityki Wschodniej", "Nowej Europy Wschodniej", Delfi, Wiadomości znad Wilii, "New Eastern Europe", Eastbook.eu, Baltica-Silesia. Stale współpracuje także z polską prasą na Wschodzie: "Znad Wilii", "Echa Polesia", "Polak na Łotwie". Najlepiej czuje się w Rydze i Windawie.
