Słaby czy silny prezydent? Arbiter, rozstrzygający spory czy narzucający swoją wolę przywódca? Wykonawca czy kreator polityki? Na takie pytania odpowiadają twórcy ustrojów, autorzy ustaw zasadniczych w państwach budujących swoje demokratyczne instytucje. Na Litwie obecny model prezydentury to z jednej strony efekt kompromisu między siłami zaangażowanymi w tworzenie konstytucji, z drugiej – późniejszej praktyki sprawowania funkcji prezydenta. Każdy z prezydentów...
Łotewska Nagroda Literacka roku, Latvijas Literatūras gada balva, potocznie nazywana dźwięcznym skrótem LALIGABA, przyznawana jest od 2000 roku. Wyróżnienie autorkom i autorom najlepszych książek wydanych w poprzedzającym roku kalendarzowym przyznaje Związek Pisarzy Łotewskich (Latvijas Rakstnieku savienība) oraz Międzynarodowy Dom Pisarzy i Tłumaczy (Starptautiskā Rakstnieku un tulkotāju māja), przy wsparciu m.in. Ministerstwa Kultury Łotwy, Telewizji Łotewskiej (Latvijas Televīzija) oraz banku...
W swoim najnowszym i jednocześnie trzecim w dorobku, wydanym w Wilnie, tomiku poezji Tomasz Snarski, prawnik i wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego, zabiera nas w intymną, intelektualną wędrówkę, która wiedzie przez empiryczne i duchowe doświadczenie. W paśmie uniwersalnym w niezwykle klarowny sposób ukazana została istota zawiłości pytań o sens i naturę samoświadomości. W paśmie rzeczywistym jest to książka o nierozerwalnym związku...
Deklaracja „O przywróceniu niepodległości Republiki Łotewskiej” z 4 maja 1990 roku ogłoszona przez Radę Najwyższą Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej rozpoczęła drogę Łotyszy do przywrócenia niepodległości, brutalnie przerwanej radziecką inwazją z 1940 roku. Niezależność od Moskwy sama w sobie nie była wyłącznym żądaniem uciskanego społeczeństwa. Łotysze domagali się przywrócenia swojego przedwojennego bytu państwowego w oparciu o przekonanie o pięćdziesięcioletniej, bezprawnej...
Skania, dziś region Szwecji, połączona niemal symbolicznym mostem na Sundzie z Danią, przez całe wieki była areną brutalnych wojen prowadzonych przez obie bałtyckie potęgi. Jej przejście po 800 latach duńskiego panowania pod panowanie Królestwa Szwecji naznaczone było kolejnymi cierpieniami lokalnego społeczeństwa, ale stworzyło też unikatowe poczucie odrębności. Odrodziło się ono w końcówce XX wieku dając początek krótkiemu epizodowi „separatyzmu”...
Litewskie państwo narodowe oficjalnie powstało 16 lutego 1918 roku. Choć ta data wyznacza obchodzony do dziś dzień niepodległości, to zanim zostały ustalone ostateczne granice niepodległej Litwy, minęło kilka lat (a przynależności Wileńszczyzny do Rzeczypospolitej państwo litewskie nie uznawało do końca swych przedwojennych dni). Za granicę litewsko-łotewską przyjęto z grubsza linię rozdzielającą w XIX wieku gubernię kowieńską i kurlandzką. Nie...
„Nie chcemy, by nasze dzieci i nasze wnuki były przedmiotem eksperymentów społecznych” – apelował niedawno w polskim Sejmie Marek Jurek przedstawiając projekt ustawy „Tak dla rodziny, nie dla gender”. Przewiduje on wypowiedzenie przez Polskę Konwencji Rady Europy o zwalczaniu przemocy wobec kobiety i przemocy domowej. Dokumentu tego, nazywanego konwencją stambulską lub antyprzemocową, do dziś nie ratyfikowała Litwa. Podobnie jak...
Znaczenie biało-czerwono-białego sztandaru jako białoruskiego symbolu mogliśmy obserwować latem 2020 roku. Tak masowego użycia tej flagi nie było jeszcze nigdy, przy czym była ona czymś więcej niż dodatkiem do protestu, stała się jego integralna częścią i można twierdzić, że trafiła pod strzechy. Nie mamy wielu źródeł, które mogłyby potwierdzić lub zanegować autorstwo Klaudiusza Duż-Duszewskiego (1891–1959), stąd pozostaje nam odwołanie...
Gdyby spytać Łotysza, które łotewskie filmy trzeba koniecznie poznać, zapewne ten znalazłby się w tym zestawieniu. W zasadzie gdyby spytać tylko o jeden tytuł, który najmocniej zapadł w pamięć kolejnym pokoleniom Łotyszy, to byłby zapewne właśnie ten. „Četri balti krekli” („Cztery białe koszule”, 1967) nie mogły być wyświetlane przez dwie dekady. Bo kto o zdrowych zmysłach robi film o...
Widok na Zatokę Fińską pod koniec marca 1921 roku musiał być makabryczny. Ludzkie ciała spoczywające na lodzie powoli wraz z ustępującym mrozem szły na dno morza. Przez niemal cały rok woda wyrzucała ludzkie szczątki na fińskie wybrzeże w okolicach Terijoki. Przyczyn tej tragedii szukać trzeba na maleńkiej wysepce Kotlin nieopodal Piotrogrodu i w znajdującej się na niej bazie morskiej...